Siamchiilbu/ Genesis Hilhchetna (E-23)
SIMMUN
23
Text : Siamc 9:1-7
Thupi : Pasian a hung kipan hamphatna
Taangvom : Hinna nei a a gamtang thei zousiah
nang a
diing in an ahi diing
hi; lou-hingte k'ung
piak bang in, sil
zousiah k'ung pia hi.
Siamc 9:3
Thupatna
Pasian in tuiziin pan a suakta mi giatte
kiang ah thu a gen a, mihing hinkhua a poimawhte tawh kisai a thupha a piak
kawm in thuhilhna hoihtak zong a nei hi. Tualeh Pasian in a piak, thupha thawh
kithuah thuhilhna pen Noah leh a innkuante kiang bek a agen hilezong,
munchin-mualchin a teeng mi zousiah a diing zong ahi hi. Hua-te ahihleh
mihingte tung a omden diing a thuseh, Pasian a hung kipan, nelhsiah louh diing
ahi. Thupha tawh kituah Pasian thumopnate, i zillai uh ahih tawh kiton in,
lungsim chiimtak neikawm in i zil diing hi.
Siamc 9:1,7. Punna Hinkhua:
Tembaw pan a Noah a hung pawtkhat hunlai in, amah pen “Adam nihna” mahbang in,
leitung a mihingte khang kithak-patna bulpi a hung suak hi. Toupa a taksanna
in, Noah leh a innkuante, maithaina a kipan in a hundam a, tualeh a tapa
thumte’n zong, leitung a mihing a punsak diing uh ahita hi (t.18).
Pasian in Adam leh Evi kiang ah, “Chii
tampi suang in pung unla, leitung luahdim un” (Siamc 1:28) a chihbang in, Noah
leh a innkuante kiang ah zong, hih thupiak a gen kiik hi (Siamc 9:1,7). Pasian
suangtuahna (plan) ah, Noah khaakte a unpi un poimawh lezong, Shem a poimawh
diak hi; aziak pen Israel namte tuulpipa, Abraham hung pianna diing ahih baan
ah, amah khang a kipan a, guulpi lutang tawguai diingpa, Tanpa a hung piang
diing hi.
Laisiangthou ah, tate pen thupha ahi a,
samsiatna a hikei hi; ta tampi neihna leh tute leh tu-sawn neihna zong Pasian
deihsakna ahi (Siamc 24:60; Laate. 127:3–5; 128:3–4). Pasian in Abraham kiang
ah a khaakte, vaan a aksi zah leh tuipi a sehnel zah pha diing in thu a chiam a
(Gen. 15:5; 22:17), tuachiin Israel pubulte’n zong, a khaakte ua diing in
gahphatna thupha a na ngen uh hi (Siamc 28:3; 35:11; 48:4). Tuachiang in
Toupa’n Israel tawh thukhun a bawlna ah, Israel in a thupiakte leh a daante
hoihtak a, a zuih a ahihleh ta tampi a pia diing (Lev. 26:9; Deut. 7:13) a na
chi hi.
Tate tawh kisai a hichibang ngaihtuahna
pen tulai mite lak ah kisam mahmahta hileh kilawm a, tualeh ta hauhna saang in
sum-le-paai hauhna pen Pasian thupha in ki-tuatzawta hileh kilawm mahmahta
ahihman in kum teng in nau-not (abortion) mi tampi om hi.
Dangka (sum-le-paai) a punna pen
Laisiangthou in punna a chikei a, ta-le-nau a punna pen punna a chizaw hi.
Tulai in a mihing a punglou in neih-le-lam ah i pungzawta uh abang a, Bible
hunlai in, a mihing a pungte neih-le-lam ah zong pung uh hi. Tualeh Laisiangthou
hunlai a Judah nupate’n, haksatna thuak in dinmun buaihuaitak ah ding le-uh
zong, nau-noh diing thute a na ngaihsut phakei uh hi.
Hinna pen Pasian sil thawnpiak ahi a, tate
zong Toupa a kipan a goutan, hoihtak a kep a, amah (Pasian) thupina diing a
chiil or sinsak diingte ahi uh hi.
Siamc 9:2-4. Hinkhua hinsuahna:
1900 kumlai a, “Mihing khat in khosakdan taangpi a hinkhua a zaktheih na diing
in sil chii bangzah a poimawh a?” chih survey a kibawlna khat ah, sil chii
tuamtuam 72 ngai in a na mukhia ua, tualeh a khonung kum 50 khit a, hichibang
sim a survey a kibawlna dang khat ah, mihing khat in khosakdan taangpi a
hinkhua a zaktheih na diing in sil chii tuamtuam 500 dektak a poimawh hi chiin
a na gen uh hi. Hichibang ahihlai in Bible in chii 2 bek a gen hi: “Nek diing
leh silh diing nei in huate ah i lungkim diing uh hi” (1Ti 6:8) a chi hi.
Mualtung thugenna a Jesu’n tungleeng
vasate leh gamlak a paakte tawh kisai thu a genna ah, nek diing leh silh diing
mah a poimawh masa pen hi in a taklang hi (Mat 6:24-34).
Pasian in Adam leh Evi, Eden huan a, a
koihlai in a nek diing bek uh apia hi (Siamc 1:29; 2:9, 16), hilezong tuiziin a
tun nung in mihingte nek diing in sa a piakbeh hi. Hilezong sanekna diing ah,
Pasian in chiangtan khat a nei a, hua pen sisan tawh nekkhawm louh diing (t.4)
ahi. Aziak pen sisan sung a om hinna pen Pasian a hung kipan zahtak diing ahi
(Siamp 3:17; 7:26–27; 17:10–14; 19:26; Daan 12:16, 23–25; 15:23).
Tu in Adam leh Evi in a na zak uh tawh
kibang hinkhua pen a beita a, Noah leh a innkuante’n zong gantate tung ah
thuneihna (Siamc 1:26, 28) a nei nawnkei uh hi. Hichibang ahihziak in, ganta
zousiah in mihingte launa a neih na diing uh Pasian in a bawl hi. Tualeh Noah
hun masang a mite lak ah, Kain pen loubawlmi ahi a, Abel ahihleh gankhawimi
ahi; tu in Noah leh a tapa thumte pen sabengmi (hunters) ahita uh hi. Hih pen
mihingte saang a gantate a pung haatzawk ziak uh zong a hikha thei diing hi.
Pasian in mihing hinna hinsuah ahih
touh-touhna diing a Noah leh a innkuante a piak pen nek-le-dawn ahi a,
tuachiang in silh-le-teen ahi.
Siamc 9:5-6. Hinkhua Humbitna:
Mihingte hinna hinsuah ahih touh-touhna diing in Pasian in sil poimawh mahmah
bulpi nih, “Nek-le-dawn, silh-le-teen,” Noah leh a innkuante tungtawn in mi
zousiah a piata a, tu in mihingte pen, Pasian a kipan a kithoihna diing a gan
sisan suahdan theitate ahihna uah, ama’uh sisan kisuah-thei ahihtaak ziak un,
mihing hinna humbitna diing Pasian in bawl hi.
Laisiangthou ah, Kain in a sanggampa Abel a
that (Siamc 4:8) a, Lamek in zong khangnou khat a na that (Siamc 4:23-24) a,
tualeh leitung pen tatsiatna tawh a kipumdimta (Siamc 6:11,13) hi. Pasian in
mihingte laauna gantate ah a koihta a, mihing in zong Pasian a laauna diing pen
mihing a, a koih kei a ahihleh, khat leh khat a kithahtuah kha-diing uh hi!
Tu in, mihingte pen Pasian lim-le-meel pua
a siam a hihziak un, tualthat diing a mi khat va-sualna pen Pasian sualna asuak
a, mi khat in mi dang khat a thah a ahihleh, a sil bawlna ziak diktak pen
Pasian kiang ah a gen diing a, tualeh Toupa’n tualthatpa tung ah thukhenna a
bawl diing hi. Hinna zousiah Pasian a hung kipan ahi a, hinna lakna pen
Pasian mun luahna a suak ziak in, Pasian in
mining hinna sisan phuba ka la diing (t.5), a na chi hi. Toupa bek in a hung
piaksate lakkiikna diing thuneihna a nei hi (Job 1:21).
Tualthatte gawtna diing a Pasian sil guan bang
ahita diing ahia?, i chih ua ahihleh, Pasian in tualthatte gawt ahihna diing in
leitung ah mihing ki-ukna (human gorvernment) a phutkhia a, hih ki-ukna
tungtawn in mi khialte a kigawt hi (t.6). Mihingte Ki-ukna (human government)
tawh capital punishment pen a zawkkhawm ahihdan, Paul in Rom 13:1-7 na a, a
thugenna ah muhtheih in a om hi. Tualeh mihingte ki-ukna sung a sehtuam a
omte’n temsau puaktheih na leh a zaktheih na diing thuneihna a nei uh hi.
Thukhun Lui hunlai in tualthahna chii 2 a
na om a, khat ahihleh tup mawng a thahna ahi a, a dang khat pen ahihleh
khut-khelhna ziak a thahkhakna ahi (Pawt 21:12-14). Hichibang ahihziak in,
tualthatte’n bitna a muhtheih na diing un, Pasian in Israelte kiang ah, bitna
khopi 6 bawl diing in thu a pia hi (Kis 35:6-34; Daan 19:1-13). Hih khopite a
upate’n, a khopi uh beel a vatailut tualthatte a na kem diing ua, tuachiang in
a tungtaang thu a ngaihtuah diing ua, a diklou ahihleh thah ahi diing a, adik
ahihleh a hing diing hi.
Pasian in mihing ki-ukna a na phuhkhiat na
ziak ahihleh, hih ki-ukna sung a om gawtna (punishment) pen laauna ziak a
mihingte a kithahtuah louhna diing uh deihna ahi a, tualeh mihingte lungsim
zong a hoih a omlouh ziak (t.5) ahi.

Comments
Post a Comment