Siamchiilbu/ Genesis Hilhchetna (E-23)


 

SIMMUN

23

 

 

Text                : Siamc 9:1-7

Thupi              : Pasian a hung kipan hamphatna

Taangvom      : Hinna nei a a gamtang thei zousiah nang a

                          diing in an ahi diing hi; lou-hingte k'ung

                          piak bang in, sil zousiah k'ung pia hi.

                                                      Siamc 9:3

Thupatna

Pasian in tuiziin pan a suakta mi giatte kiang ah thu a gen a, mihing hinkhua a poimawhte tawh kisai a thupha a piak kawm in thuhilhna hoihtak zong a nei hi. Tualeh Pasian in a piak, thupha thawh kithuah thuhilhna pen Noah leh a innkuante kiang bek a agen hilezong, munchin-mualchin a teeng mi zousiah a diing zong ahi hi. Hua-te ahihleh mihingte tung a omden diing a thuseh, Pasian a hung kipan, nelhsiah louh diing ahi. Thupha tawh kituah Pasian thumopnate, i zillai uh ahih tawh kiton in, lungsim chiimtak neikawm in i zil diing hi.

Siamc 9:1,7. Punna Hinkhua: Tembaw pan a Noah a hung pawtkhat hunlai in, amah pen “Adam nihna” mahbang in, leitung a mihingte khang kithak-patna bulpi a hung suak hi. Toupa a taksanna in, Noah leh a innkuante, maithaina a kipan in a hundam a, tualeh a tapa thumte’n zong, leitung a mihing a punsak diing uh ahita hi (t.18).

Pasian in Adam leh Evi kiang ah, “Chii tampi suang in pung unla, leitung luahdim un” (Siamc 1:28) a chihbang in, Noah leh a innkuante kiang ah zong, hih thupiak a gen kiik hi (Siamc 9:1,7). Pasian suangtuahna (plan) ah, Noah khaakte a unpi un poimawh lezong, Shem a poimawh diak hi; aziak pen Israel namte tuulpipa, Abraham hung pianna diing ahih baan ah, amah khang a kipan a, guulpi lutang tawguai diingpa, Tanpa a hung piang diing hi.

Laisiangthou ah, tate pen thupha ahi a, samsiatna a hikei hi; ta tampi neihna leh tute leh tu-sawn neihna zong Pasian deihsakna ahi (Siamc 24:60; Laate. 127:3–5; 128:3–4). Pasian in Abraham kiang ah a khaakte, vaan a aksi zah leh tuipi a sehnel zah pha diing in thu a chiam a (Gen. 15:5; 22:17), tuachiin Israel pubulte’n zong, a khaakte ua diing in gahphatna thupha a na ngen uh hi (Siamc 28:3; 35:11; 48:4). Tuachiang in Toupa’n Israel tawh thukhun a bawlna ah, Israel in a thupiakte leh a daante hoihtak a, a zuih a ahihleh ta tampi a pia diing (Lev. 26:9; Deut. 7:13) a na chi hi.

Tate tawh kisai a hichibang ngaihtuahna pen tulai mite lak ah kisam mahmahta hileh kilawm a, tualeh ta hauhna saang in sum-le-paai hauhna pen Pasian thupha in ki-tuatzawta hileh kilawm mahmahta ahihman in kum teng in nau-not (abortion) mi tampi om hi.

 

 

Dangka (sum-le-paai) a punna pen Laisiangthou in punna a chikei a, ta-le-nau a punna pen punna a chizaw hi. Tulai in a mihing a punglou in neih-le-lam ah i pungzawta uh abang a, Bible hunlai in, a mihing a pungte neih-le-lam ah zong pung uh hi. Tualeh Laisiangthou hunlai a Judah nupate’n, haksatna thuak in dinmun buaihuaitak ah ding le-uh zong, nau-noh diing thute a na ngaihsut phakei uh hi.

Hinna pen Pasian sil thawnpiak ahi a, tate zong Toupa a kipan a goutan, hoihtak a kep a, amah (Pasian) thupina diing a chiil or sinsak diingte ahi uh hi.

Siamc 9:2-4. Hinkhua hinsuahna: 1900 kumlai a, “Mihing khat in khosakdan taangpi a hinkhua a zaktheih na diing in sil chii bangzah a poimawh a?” chih survey a kibawlna khat ah, sil chii tuamtuam 72 ngai in a na mukhia ua, tualeh a khonung kum 50 khit a, hichibang sim a survey a kibawlna dang khat ah, mihing khat in khosakdan taangpi a hinkhua a zaktheih na diing in sil chii tuamtuam 500 dektak a poimawh hi chiin a na gen uh hi. Hichibang ahihlai in Bible in chii 2 bek a gen hi: “Nek diing leh silh diing nei in huate ah i lungkim diing uh hi” (1Ti 6:8) a chi hi.

Mualtung thugenna a Jesu’n tungleeng vasate leh gamlak a paakte tawh kisai thu a genna ah, nek diing leh silh diing mah a poimawh masa pen hi in a taklang hi (Mat 6:24-34).

Pasian in Adam leh Evi, Eden huan a, a koihlai in a nek diing bek uh apia hi (Siamc 1:29; 2:9, 16), hilezong tuiziin a tun nung in mihingte nek diing in sa a piakbeh hi. Hilezong sanekna diing ah, Pasian in chiangtan khat a nei a, hua pen sisan tawh nekkhawm louh diing (t.4) ahi. Aziak pen sisan sung a om hinna pen Pasian a hung kipan zahtak diing ahi (Siamp 3:17; 7:26–27; 17:10–14; 19:26; Daan 12:16, 23–25; 15:23).

Tu in Adam leh Evi in a na zak uh tawh kibang hinkhua pen a beita a, Noah leh a innkuante’n zong gantate tung ah thuneihna (Siamc 1:26, 28) a nei nawnkei uh hi. Hichibang ahihziak in, ganta zousiah in mihingte launa a neih na diing uh Pasian in a bawl hi. Tualeh Noah hun masang a mite lak ah, Kain pen loubawlmi ahi a, Abel ahihleh gankhawimi ahi; tu in Noah leh a tapa thumte pen sabengmi (hunters) ahita uh hi. Hih pen mihingte saang a gantate a pung haatzawk ziak uh zong a hikha thei diing hi.

Pasian in mihing hinna hinsuah ahih touh-touhna diing a Noah leh a innkuante a piak pen nek-le-dawn ahi a, tuachiang in silh-le-teen ahi.

Siamc 9:5-6. Hinkhua Humbitna: Mihingte hinna hinsuah ahih touh-touhna diing in Pasian in sil poimawh mahmah bulpi nih, “Nek-le-dawn, silh-le-teen,” Noah leh a innkuante tungtawn in mi zousiah a piata a, tu in mihingte pen, Pasian a kipan a kithoihna diing a gan sisan suahdan theitate ahihna uah, ama’uh sisan kisuah-thei ahihtaak ziak un, mihing hinna humbitna diing Pasian in bawl hi.

 Laisiangthou ah, Kain in a sanggampa Abel a that (Siamc 4:8) a, Lamek in zong khangnou khat a na that (Siamc 4:23-24) a, tualeh leitung pen tatsiatna tawh a kipumdimta (Siamc 6:11,13) hi. Pasian in mihingte laauna gantate ah a koihta a, mihing in zong Pasian a laauna diing pen mihing a, a koih kei a ahihleh, khat leh khat a kithahtuah kha-diing uh hi!

Tu in, mihingte pen Pasian lim-le-meel pua a siam a hihziak un, tualthat diing a mi khat va-sualna pen Pasian sualna asuak a, mi khat in mi dang khat a thah a ahihleh, a sil bawlna ziak diktak pen Pasian kiang ah a gen diing a, tualeh Toupa’n tualthatpa tung ah thukhenna a bawl diing hi. Hinna zousiah Pasian a hung kipan ahi a, hinna lakna pen

 Pasian mun luahna a suak ziak in, Pasian in mining hinna sisan phuba ka la diing (t.5), a na chi hi. Toupa bek in a hung piaksate lakkiikna diing thuneihna a nei hi (Job 1:21).

 Tualthatte gawtna diing a Pasian sil guan bang ahita diing ahia?, i chih ua ahihleh, Pasian in tualthatte gawt ahihna diing in leitung ah mihing ki-ukna (human gorvernment) a phutkhia a, hih ki-ukna tungtawn in mi khialte a kigawt hi (t.6). Mihingte Ki-ukna (human government) tawh capital punishment pen a zawkkhawm ahihdan, Paul in Rom 13:1-7 na a, a thugenna ah muhtheih in a om hi. Tualeh mihingte ki-ukna sung a sehtuam a omte’n temsau puaktheih na leh a zaktheih na diing thuneihna a nei uh hi.

Thukhun Lui hunlai in tualthahna chii 2 a na om a, khat ahihleh tup mawng a thahna ahi a, a dang khat pen ahihleh khut-khelhna ziak a thahkhakna ahi (Pawt 21:12-14). Hichibang ahihziak in, tualthatte’n bitna a muhtheih na diing un, Pasian in Israelte kiang ah, bitna khopi 6 bawl diing in thu a pia hi (Kis 35:6-34; Daan 19:1-13). Hih khopite a upate’n, a khopi uh beel a vatailut tualthatte a na kem diing ua, tuachiang in a tungtaang thu a ngaihtuah diing ua, a diklou ahihleh thah ahi diing a, adik ahihleh a hing diing hi.

Pasian in mihing ki-ukna a na phuhkhiat na ziak ahihleh, hih ki-ukna sung a om gawtna (punishment) pen laauna ziak a mihingte a kithahtuah louhna diing uh deihna ahi a, tualeh mihingte lungsim zong a hoih a omlouh ziak (t.5) ahi.

 

 

 

 

 

 

 

Comments

Popular posts from this blog

Damlai Gawtmun

TONGKUP-ZAITHA

ETTONTAAK, LARA DUTTA-TE NUPA