Siamchiilbu/ Genesis Hilhchetna (E-21)

 

 


SIMMUN

21 

 

Text                : Siamc 8:1-14

Thupi              : Tuiziin Kiamna

Taangvom      : Tuakhit in Noah in ni sagih dang a

                          ngakbeh a, vakhu a khah kiik hi; tualeh

                          tua a vakhu khah a kiang ah a hung kileh

                          kiik nawn kei hi.

                                                    Siamc 8:12

Thupatna

Noah hunlai a tuiziin in leitung a mi giloute a beimangsak a, leitangh zong, mihingte hintheih louhna diing in tui nuai ah, a phuummang hi. Hih pen leitung a lemna leh muanna a om a, mihingte’n Pasian a ngaihsak na diing uh deihna zong ahi. Tuiziin pen Pasian thangpaihna ahi a, Tuiziin tung a kilaamtou Noah pen Pasian hehpihna hi. Pasian thangpaihna tunglam a kilaamtou Noah bang a i omtheih na diing un, i zillai uh hoihtak in i sin diing uh hi.

Siamc 8:1a. Pasian in amah ate theigige: Mi khat hin-khua haksatna in a tuamdim chiang in, mite nusiat leh theih phaklouh hi dan a ki-ngaihsutna pen a baihlam mahmah hi. “Kei pen Toupa’n a hung nusiat hita e,” chi in hospital a om gingtu khat a gen hi. Ama’n a lungsim in “Kung nusia ngaikei diing a, k’ung taisan ngaikei diing hi,” (Heb 13:5) chih ngaihtuah nanleh a lungtang pen tangkhat (lonely) mah-mah ahihman in Pasian na-ngawn in zong a dinmun leh om-dante, haksatnate a theih phaklouh hi dan a ngaihtuahna a nei hi.

Hichibang mah a na thuak laa phuaktute’n “Toupa aw, bang ziak a gamla din na hia? bang diing a ka haksat hun ua n'ung kibukmang san e?” (Laate 10:1) chi in dokna a na nei uh hi.

Paul in zong Asia gamsung a, a thukgimna a haksatdan,  hinna zong kinem zoulou, huaisiatak a, thuakzoh guallouh khop a bawlsiat (2Kor 1:8) ahihna uh a phuangkhia hi.

Jesu’n zong a haksatna taangkoupih in, “Ka Pasian, Ka Pasian, bang diing a n’ung taisan e?” (Mat 27:46) a na chi hi.

Pasian in a mite taisan kei lezong, gingtute a diing in taisan hi dan a kikoihna pen a taangpi hileh kilawm hi.

Siamc 8:1 na a, “Theigige” chih kammal pen, banghiam a ki-mangngilhsa khat theihthakna genna ahikei a, hilezong thukhun mualsuah na diing a, kua-hiam mun a banghiam khat bawl diing a ngaihsakna genna ahizaw hi.

Etsakna: Pasian in Abraham a theigige a, tuachiin Sodom siatna a kipan a Lot a hunkhia hi (Siamc 19:29). Toupa’n Rachel leh Hanna a theigige a, tuachiin tapa a neisak tuak hi (Siamc 30:22; 1Sam. 1:11, 19). Toupa’n a thukhun a theigige a tuachiin Egipt sal a kipan in a mite a hunkhia hi (Ex. 2:24; 6:5). Pasian in Noah leh a innkuante bek a theigige kei a, tembaw sung a om gantate zong a theigige hi.

Siamc 8:1b-Huih: Hisung a kigen huih pen, a Hebrew ah “Ruah” chih ahi a, Siamc 1:2 na ah zong a kimu a, alehna pen “Kha” ahi a, hih pen Pasian’ Kha genna ahihziak in, huih pen kha chi in a lehtheih diing a, leitung (earth) pen gam (land) chi in zong a lehtheih diing hi.

Tualeh Hebrew kam a “Ruah” pen kha (spirit) genna ahih mahbang in, huih (wind) leh hu (breath) genna in zong a kizang hi. Thukhun Thak ah “kha” genna a kizang kammal pen “pneuma” chih ahi a, hih pen “huih- wind” ahihkeileh hu-breath” genna zong ahi hi. Nas 2:1-2 na a “Huihpi” zong “Kha” genna mah ahi.

Siamc 1:9 na a i muhbang un, “Leitangh/ Leitung” pen tui nuai a kipan a dawksak ahi a, tui pen leitangh/ leitung a diing a daaltu leh nangtu nawngkaitak bang in a kilang a, tu in zong mihingte teenna diing a Pasian in a siam leitangh/ leitung pen, a thak a, tuiziin a kipan a, a dawkna diing in tui mah a buaisaktu, a daaltu leh a nangtu bang in a kilang hi (Siamc 1:2, 9-10). Tualeh, Israelte zong gam thak Kanaan gam a, a lutna diing ua, a buaisaktu pen tui mah ahi a, tuachiin Pasian in huih haattak (Strong win- Heb. Ruah) a sawl a, hua in tui a kikhensak a, Israelte a diing in lampi a sialsak hi (Pawt 14:21).

Hichibang ahihziak in Pasian in Noah a diing a, a bawlsak silte ahihleh silsiam nihveina (second creation) a chihtheih phial hi. Pasian in leitung ah “huih” a laangsak a (t.1b), chih in a gennop pen ahihleh, Pasian’ Kha in leitung ah nna a sem a, chihna ahi a, tuachiang in tui in kiamlam a nawhta hi. Tualeh Laate 148:8 na dungzui in, huihpi pen Pasian thu taangtunna ahi. Tualeh Noah hutkhiatna nasepna tungtawn in, Pasian pen mi nuai-nungzawte leh totchil a om mite hutkhiatna lamkaitu ahihna muhtheih in a om hi.

Siamc 8:2-14. Tembaw khawlta: Tuipi tung a asuun-azaan chih omlou a laamlaam tembaw pen, a kha sagihna a ni sawm-le-sagih ni in Ararat thaangvum, taanglai a Urartu (2kum 19:37) gam, tulai a Northeastern Turkey leh Armenia gamsung ah a ki-nga hi, chih Bible hung hilhdan ahi a, hilezong Turkey gamsung a thaangvum omte lak ah, khoi pen a ki-nga e, chih pen tuni dong a, a kitheichian lou sil khat a suak hi. Tualeh hih a kha sagihna pen Judahte a diing in kha poimawhtak a hungsuak a, tuachiin pawi tuamtuamte a kibawlna kha ahi a, Tatna Ni zong hih kha mah in a ki-zangh hi (Siamp 23:23-44).

Bible in, “Tembaw a ki-ngata or a khawlta,” chih in a hung theihkhiatsak ahihleh, Noah min ahi. Aziak Noah min pen, “Tawl-nga or khawl” chihna ahi a, hih pen Siamc 5:28-29 na a i muhbang ua a pa Lamek in, hipa tungtawn a tawldamna a om diing a na lam-en hi. Tembaw pen bittak in ki-ngata lezong, Pasian in Noah kiang a pawkhiata un, a chih diing Noah in a ngak hi. Tuachi a ni 40 sung a ngakbeh nung in, sa-sianglou va-ak (Lev. 11:13–15) khah hi.

Noah in va-ak a khah a kipan a nipikaal khat khit a Vakhu a khah kiik leh, a keeng ngakna diing leitang a omlouh ziak in tembaw ah a hung kileh hi (t.8-9). Tualeh Noah in tui a kiam leh kiamlouh theih na diing leh leitang a hul leh hullouh theihna diing in Vakhu thumvei a khah a, tuachiin a thumvei khahna tan ah, leitung a hulta or a gaw-ta chih a thei a, hilezong Pasian in pawtkhia diing a thu a piaklouh ziak in a pawtkei hi.

Oliv teh pua Vakhu in a etsak ahihleh, leitung ah lemna leh muanna a omta chih ahi.

 

Comments

Popular posts from this blog

Damlai Gawtmun

TONGKUP-ZAITHA

ETTONTAAK, LARA DUTTA-TE NUPA