Siamchiilbu/ Genesis Hilhchetna (E-21)
SIMMUN
21
Text : Siamc 8:1-14
Thupi : Tuiziin Kiamna
Taangvom : Tuakhit in Noah in ni sagih dang a
ngakbeh a, vakhu a
khah kiik hi; tualeh
tua a vakhu khah a
kiang ah a hung kileh
kiik nawn kei hi.
Siamc 8:12
Thupatna
Noah hunlai a tuiziin in leitung a mi
giloute a beimangsak a, leitangh zong, mihingte hintheih louhna diing in tui
nuai ah, a phuummang hi. Hih pen leitung a lemna leh muanna a om a, mihingte’n
Pasian a ngaihsak na diing uh deihna zong ahi. Tuiziin pen Pasian thangpaihna
ahi a, Tuiziin tung a kilaamtou Noah pen Pasian hehpihna hi. Pasian thangpaihna
tunglam a kilaamtou Noah bang a i omtheih na diing un, i zillai uh hoihtak in i
sin diing uh hi.
Siamc 8:1a. Pasian in amah ate theigige:
Mi khat hin-khua haksatna in a tuamdim chiang in, mite nusiat leh theih
phaklouh hi dan a ki-ngaihsutna pen a baihlam mahmah hi. “Kei pen Toupa’n a
hung nusiat hita e,” chi in hospital a om gingtu khat a gen hi. Ama’n a lungsim
in “Kung nusia ngaikei diing a, k’ung taisan ngaikei diing hi,” (Heb 13:5) chih
ngaihtuah nanleh a lungtang pen tangkhat (lonely) mah-mah ahihman in Pasian
na-ngawn in zong a dinmun leh om-dante, haksatnate a theih phaklouh hi dan a
ngaihtuahna a nei hi.
Hichibang mah a na thuak laa phuaktute’n
“Toupa aw, bang ziak a gamla din na hia? bang diing a ka haksat hun ua n'ung
kibukmang san e?” (Laate 10:1) chi in dokna a na nei uh hi.
Paul in zong Asia gamsung a, a thukgimna a
haksatdan, hinna zong kinem zoulou,
huaisiatak a, thuakzoh guallouh khop a bawlsiat (2Kor 1:8) ahihna uh a
phuangkhia hi.
Jesu’n zong a haksatna taangkoupih in, “Ka
Pasian, Ka Pasian, bang diing a n’ung taisan e?” (Mat 27:46) a na chi hi.
Pasian in a mite taisan kei lezong,
gingtute a diing in taisan hi dan a kikoihna pen a taangpi hileh kilawm hi.
Siamc 8:1 na a, “Theigige” chih kammal
pen, banghiam a ki-mangngilhsa khat theihthakna genna ahikei a, hilezong
thukhun mualsuah na diing a, kua-hiam mun a banghiam khat bawl diing a
ngaihsakna genna ahizaw hi.
Etsakna:
Pasian in Abraham a theigige a, tuachiin Sodom siatna a kipan a Lot a hunkhia
hi (Siamc 19:29). Toupa’n Rachel leh Hanna a theigige a, tuachiin tapa a neisak
tuak hi (Siamc 30:22; 1Sam. 1:11, 19). Toupa’n a thukhun a theigige a tuachiin
Egipt sal a kipan in a mite a hunkhia hi (Ex. 2:24; 6:5). Pasian in Noah leh a
innkuante bek a theigige kei a, tembaw sung a om gantate zong a theigige hi.
Siamc 8:1b-Huih: Hisung
a kigen huih pen, a Hebrew ah “Ruah” chih ahi a, Siamc 1:2 na ah zong a
kimu a, alehna pen “Kha” ahi a, hih pen Pasian’ Kha genna ahihziak in, huih pen
kha chi in a lehtheih diing a, leitung (earth) pen gam (land) chi in zong a
lehtheih diing hi.
Tualeh Hebrew kam a “Ruah” pen kha
(spirit) genna ahih mahbang in, huih (wind) leh hu (breath) genna in zong a
kizang hi. Thukhun Thak ah “kha” genna a kizang kammal pen “pneuma” chih ahi a,
hih pen “huih- wind” ahihkeileh hu-breath” genna zong ahi hi. Nas 2:1-2 na a
“Huihpi” zong “Kha” genna mah ahi.
Siamc 1:9 na a i muhbang un, “Leitangh/
Leitung” pen tui nuai a kipan a dawksak ahi a, tui pen leitangh/ leitung a
diing a daaltu leh nangtu nawngkaitak bang in a kilang a, tu in zong mihingte
teenna diing a Pasian in a siam leitangh/ leitung pen, a thak a, tuiziin a
kipan a, a dawkna diing in tui mah a buaisaktu, a daaltu leh a nangtu bang in a
kilang hi (Siamc 1:2, 9-10). Tualeh, Israelte zong gam thak Kanaan gam a, a
lutna diing ua, a buaisaktu pen tui mah ahi a, tuachiin Pasian in huih haattak
(Strong win- Heb. Ruah) a sawl a, hua in tui a kikhensak a, Israelte a diing in
lampi a sialsak hi (Pawt 14:21).
Hichibang ahihziak in Pasian in Noah a
diing a, a bawlsak silte ahihleh silsiam nihveina (second creation) a chihtheih
phial hi. Pasian in leitung ah “huih” a laangsak a (t.1b), chih in a
gennop pen ahihleh, Pasian’ Kha in leitung ah nna a sem a, chihna ahi a,
tuachiang in tui in kiamlam a nawhta hi. Tualeh Laate 148:8 na dungzui in,
huihpi pen Pasian thu taangtunna ahi. Tualeh Noah hutkhiatna nasepna tungtawn
in, Pasian pen mi nuai-nungzawte leh totchil a om mite hutkhiatna lamkaitu
ahihna muhtheih in a om hi.
Siamc 8:2-14. Tembaw khawlta:
Tuipi tung a asuun-azaan chih omlou a laamlaam tembaw pen, a kha sagihna a ni
sawm-le-sagih ni in Ararat thaangvum, taanglai a Urartu (2kum 19:37) gam, tulai
a Northeastern Turkey leh Armenia gamsung ah a ki-nga hi, chih Bible hung
hilhdan ahi a, hilezong Turkey gamsung a thaangvum omte lak ah, khoi pen a
ki-nga e, chih pen tuni dong a, a kitheichian lou sil khat a suak hi. Tualeh
hih a kha sagihna pen Judahte a diing in kha poimawhtak a hungsuak a, tuachiin
pawi tuamtuamte a kibawlna kha ahi a, Tatna Ni zong hih kha mah in a ki-zangh
hi (Siamp 23:23-44).
Bible in, “Tembaw a ki-ngata or a
khawlta,” chih in a hung theihkhiatsak ahihleh, Noah min ahi. Aziak Noah min
pen, “Tawl-nga or khawl” chihna ahi a, hih pen Siamc 5:28-29 na a i muhbang ua
a pa Lamek in, hipa tungtawn a tawldamna a om diing a na lam-en hi. Tembaw pen
bittak in ki-ngata lezong, Pasian in Noah kiang a pawkhiata un, a chih diing
Noah in a ngak hi. Tuachi a ni 40 sung a ngakbeh nung in, sa-sianglou va-ak
(Lev. 11:13–15) khah hi.
Noah in va-ak a khah a kipan a nipikaal
khat khit a Vakhu a khah kiik leh, a keeng ngakna diing leitang a omlouh ziak
in tembaw ah a hung kileh hi (t.8-9). Tualeh Noah in tui a kiam leh kiamlouh
theih na diing leh leitang a hul leh hullouh theihna diing in Vakhu thumvei a
khah a, tuachiin a thumvei khahna tan ah, leitung a hulta or a gaw-ta chih a
thei a, hilezong Pasian in pawtkhia diing a thu a piaklouh ziak in a pawtkei
hi.
Oliv teh pua Vakhu in a etsak ahihleh,
leitung ah lemna leh muanna a omta chih ahi.

Comments
Post a Comment