Siamchiilbu/ Genesis Hilhchetna (E-16)
SIMMUN
16
Text : Siamc 4:17-26
Thupi : Masawnna leh Khantouhna Kipatna
Taangvom : Kain in a zi a luppih a, amah a gai
a, Enok
a nei hi; tualeh
ama'n kho pi khat a saat a,
tua khopi min diing,
ama tapa min tap in
Enok a phuak hi.
Siamc 4:17
Thupatna
Pasian, a thugen a muanhuaipa in Kain paina lam zousiah ah a kembit tawntung hi. Ni khat Kain in ama teenna diing a hoih hileh kilawmtak mun khat a mu a, tuachiin hua mun ah khopi khat a lam sawmta hi. Leitang in amah a diing a gah a suanlouh ziak in, lou bawlna lam ah Kain a lohsam mahmah hi; hitalezong lou bawl lou a lohchinna diing zong in khopi a lamkhia a, tuachiin leitung a mi lohching hi a muhtheih in a hung om hi. Hitalezong, mi thaapvaakpa ahihna a beituankei hi; aziak pen a teenna gam min khiatna ahihleh “vakvaihna” ahi hi. Tuachiang in ama khua-le-tui hihna pen vaangam a hikei a (Phi 3:20-21), vaantung khopi tun diing kinepna zong a nei tuamkei hi (Heb. 11:9–16). Kain khopi theih omsun ahihleh leitung a, a lamsa a khopi pen bek mah ahi hi.
Siamc 4:17. Kain zi khoi a hung kipan e?
Option #1:
Pasian in Nam khat a siam a, ama’uhte Nod gam ah a teengsak a, huate lak a
kipan in Kain in zi a nei hi.
Hih Option khatna pen Biblical Answer ahi
hiam? Hih thudik ahihna Bible ah i muthei uh hiam? Siamc 3:20 ah, Evi pen “Mi
zousiah Nu” ahihna gen ahihman in, Adam leh Evi a kipan hilou mihing tuam
kuamah Nod gam ah, Pasian in a tuam in a teengsak kei, chih a kichian hi.
Tuaziak in hih Option khatna pen dawnna ahihleh a dikkei hi.
Option #2:
Kain in a sanggamnu zi in a nei hi. Siamc 5:1, 3-4na a i muhbang un, Adam in
kum 130 ahihlai a Ama kisuthpih tapa a neih pen Seth ahi a, hilezong Amah tawh
a kisunlou Kain leh Abel a neihlai a Adam kum phazah pen kigen lou hi. Hibang
ahihziak in, Adam leh Evi in kum 130 ahih masang uh, tapa Seth a neih masang
un, tapate leh tanute a nei ua, tualeh kum 130 ahih nung un zong tapate leh
tanute a neilai uh chih a kichian hi. Bangzah chet a neih uh e? chih pen
kichianlou hi.
Siamc 1:28 na a Pasian in Adam leh Evi
thupha a piakna ah, “Chii tampi suang in pung unla, leitung luahdim in thuneih
khum un,” a chih nung in Eden huan ah Pasian in Adam leh Evi a koih a, a nung
in Eden huan a kipan a nawhkhiat ahi uh hi. Tualeh Eden huan a Pasian in Adam
leh Evi a koih ni a kipan a Ta-le-nau neihtheihna neisate ahihziak un, ama’un
hua Eden huan ah ta bangzah a nei ua? Neilou uh maw? Ahihleh Adam leh Evi kum
bangzah sung Eden huan ah a om ua? Kum 10 maw? Kum 3 maw ahihkeileh ni 3?
Kitheilou hi. Adam kum bangzah ahihlai a Eden huan pan a nawtkhiat a om ahia?
Chih zong kitheilou hi.
A kichian mahmah khat ahihleh Adam hi in
Evi hitaleh, ni khat (day-1) ahih ua kipan a pichingsa ahi ua, ta-le-nau
neithei ahi uh hi. Hichibang ahihziak in Kain in a Pa Adam ta masa, Nod gam a
na teengte lak a kipan in numei khat zi in a nei hi. Aziak pen:
1.
Hua hunlai pen
tulai a ei hun tawh kibanglou, innkuan khat kiteen khaam hilou ahi.
2.
Innkuan kiteenna a
kikhaamna kipatna ahihleh Mosi hunlai ahi a, Biblical Dispensation et in a 5na
ahi. Hih Mosiac period leh Creation kikal pen, kum tampi bang hi diing a tuat
ahi.
Option #3:
Kain in Nod gam a zot masang in, a pa Adam tanute lak a khat zi in a nei hi.
Hih Option thumna toh kisai a gente
pansiik ahihleh, Kain silpiak Maitaam a kipan ahi. Kain in maitaam a bawllai in
Abel in zong maitaam a doh hi. Hih Maitaam pen a tuam tuak a a doh uh ahi a,
tualeh a maitaam silpiakte uh zong a kibangkei hi. Kain in LOU a tuam in a nei
a, a LOU a piangte maitaam a a aap ahihziak in, amah pen LOU tuam neita,
Maitaam tuam zong neita ahihna ah, a ta neih thu kigen kei lezong, azi toh
inntuansa chihna ahi, chih ahi. Hih Option thumna pen Dik-thei leh kilawmtak,
ngaihsut tham ching khat ahi.
Final Remark:
Kain zi tawh kisai a Option thumte lak ah, a khatna pen Biblical Answer
ahih-theihlouh ziak in a dik theikei a, a nihna pen Biblical Answer deuh pen,
leh kilawm pen in a kilang a, tualeh a thumna zong, dik leh kilawmtak bang in a
kilang hi. Tualeh hua hunlai a Kum 900 damte’n ama’uh saang a kum 50-100 a
ngekzawte zong, a kiteenpih theih uh ahi.
Siamc 4:18. Enok, Irak,
Mahujael, Mathushael
Kain in tapa a nei a, amin Enok a
phuak hi. Enok Hebrew meaning ahihleh “aapkhia or pekhia- consecrated”
chihna ahi. Kain in a khopi lamkhiat pen, a tapa tap in Enok a chi a, hilezong
kua kiang leh bang pen kiang a hih khopi ki-aapkhia or ki-pekhia (consecrated)
chih hilh in i omkei uh hi. Irak: “Taimang kiik” chihna ahi a, hih pen
Sabiltung a honlak pan a pialmang tawh kibang genna ahi. tualeh thupua a
kamtaai hiam “Khopi a kileh”- Kain khopi a kileh chihlam genna ahi. Mehujael:
“Pasian vuak-le-saat”- a gennop pen: ka puakgik mangbatna zousiah Pasian mawhna
ahi. Methushael: “Kei zong pasal khat ka hi: Pasian kua e?”– himi
sentiment pen: Pasian biaktaak ahikei hi, chih ahi.
Siamc 4:19-24. Meisiapu
Lamek tanchin tomkim.
Lamek min pen, “Mi haatpa” or “Mi
tatsiapa” chihna ahi. Tualeh Bible a meisia kimu masa pen Lamek ahi a, a zi
tegeel min ahihleh Adah and Zillah ahi. Adah min pen, “Kizepna-Ornament”
chihna ahi a, Zillah ahihleh, “Liim/ liimbelh-Shade” chihna ahi.
Lamek meisiatna pen Siamc 2:18-24 na
dungzui a Pasian thupiak kalh a gamtatna ahia, hitalezong amah nung a hung
khangkhia mi dangte’n zong amahbang in meisiatna (polygamy) paidan pen a hung
zuitou ua, Pasian in deihkei lezong a thuak teitei (tolerate) a ngai a, hih pen
Matt 19:3-9 na a, kikhenna pen, Pasian deihlouh hilezong Pasian in a phalsak
tawh kibang ahi. Hichibang gamtatna pen Thukhun Thak ah phal ahikei hi.
Lamek tapate: Lamek
in tapa thum a nei a, ama’un siamna tuam chiat a nei uh hi. A taak pen Jabal
ahi. Jabal min pen, “Luita or lui tuiluang or peengkul” chihna ahi. Amah
pen puanbuuk a khawsa gan khawimite pubul ahi hi (t.20).
Tualeh hichibang hinkhua
pen a Abraham, Isaac leh Jacobte’n zong a na lasawn (adopt) uh hi, chi a gen in
a om hi. Anihna Jubal ahi a (t.21), amin lehna ahihleh “Lui (Stream);
chih ahi a, hih kammal tungtawn in Jubilee chih kammal a hung piangkhia hi, chi
a gen in zong a om hi. A thumna pen Tubal-kain ahi a, “Leitung nate
hamphatpih” chihna ahi a, hih pen Jesu’n buhtak leh a buhkheem a gen tawh
tehkaak ahi. Tualeh amah pen khutsiam-silbawl a lunglutmi ahi a, tuachiin ama’n
daan leh siik vanhzak zousiah bawlpa a nei hi (t.22). Tubal-kain sanggamnu Naamah
min pen, “Hoih, maitai, nem, kipumpiak,” chih na ahi a, amah pen Bible a numei
genphak a omte lak ah a lina ahi.
Tuachiang in Lamek ahihleh tualthatpa
leh mi kiliansak-tak zong ahi hi. Tualeh a tualthahna ziak pen, tangval khat in
amah a sukliam ziak ahi a, hilezong hih tangval in bangziak a amah a sukliam e,
chih i theikei uh hi. Hilezong taang 24na a, “Kain tung a phuba sagihvei lak
diing hileh, Lamek tung ah sawmsagihvei a kila taktak diing hi,” a chihna
tungtawn in, Lamek in Kain a kithahlouh na diing in a vengbit hi, chih a kilang
a, tualeh Kain tanchin zong a hunlai a mite lak ah, a na kihah gen mahmah hi
ngei diing in a kilang hi.
Enok khopi a teengte
nekzonna: Enok khopi a teengte nekzonna pen a tuam chiat ahi.
Khenkhatte’n Jabal nungzui in ganpu nna a sem ua, khenkhatte’n Jubal zui in
tumging tawh kisai nnate a sem ua, khenkhatte’n Tubal-kain zui in a sep
bangbangte a sem uh hi. Tuachiin ama’uh lam chiat a lamzang ahihman un, lou
bawlna vanzakhte, suang-inn lamna vanzakhte leh gaaltuam dong in a nei ua,
Pasian chihlou a kisap uh a omkei chih theihtheih diing in a om hi.
Siamc 4:25-26. Seth leh Enosh: Bible
a i muhbang un, Adam in a zi a luppih a tuachiin tapa khat a hung nei ua, amin
in Seth a phuak uh hi. Hih pen Kain suan-le-khaakte a khang sagihna tan (7th
Generation) a kigen nung a, Evi tapa neihna hung kitaklang thak ahi a, hih in a
tup pen ahihleh, Seth a kipan a leitung mite’n Pasian lam a naihtaak diing ziak
uh ahi. Tualeh Kain, Abel leh Seth kikal ah, Adam leh Evi in ta bangzah a neih
uh e, or neilou uh maw?, chih thu pen taklat hilou hi. Hih a kitaklat louhna
ziak hi diing a kigingmawh pen ahihleh, ama’un a unpi ua a U-pa uh Kain a
zuihziak ua, a tanchin ua zil diing hiam, sil poimawh hiam a omlouh ziak ahi,
chi a gen in a om hi.
“Seth”
i chih chiang un “sehsa- appointed” chihna ahi a, tualeh Seth in tapa Enosh a
neihlai in amah kum 105 in a upata hi (Siamc 5:6). Enosh pen “Zawngkhal” chihna
ahi a, hih pen Pasian lam a mihingte zawnkhalna gen nuamna ahi.
Laisiangthou khangthu ah, naungek
pianna thu genkhak ahih chiang in, Pasian mite guallelna leh gualzawhna tawh a
kizom hi. Judah hun haksa, Egipt saltan hunlai in Mosi a piang a, tuachiin
Judahte a diing in zaleenna tuntu a suak hi (Pawt 2:1-10) Siampu hunlai a
kamsaanna thu bangmah a omlouh hunlai in Samuel a piang a, tuachiin Israelte’n
amah tungtawn in Pasian a naih uh hi (1Sam 1-3); tualeh hichibang in David pa
Jesi chihte zong ahi uh hi (Ruth 4:18-22; 1Sam 16). Pasian mite suksiatna diing
in Satan in theihtawp suah lezong, Pasian in a mite hunkhia diing a na koih
veve hi, chih muhtheih ahih mahbang in, Seth khang a kipan in mite’n Pasian lam
a naihta uh hi.

Comments
Post a Comment