GENESIS/ SIAMCHIILBU HILHCHETNA (E-007) 09-03-2025.

 

SIMMUN

7

 

Text                : Siamc 2:10-17

Thupi              : Eden Luite leh Adam Mohpuakna

Taangvom      : Tua huan buak kawt diing in Eden a kipan

  in lui khat a luang a, hua mun a pan in tua

  lui a kaa li a kisuah hi.

                                                      Siamc 2:10

Thupatna

Tuni a i simmun uh Tui tawh kisai ahihna ah, Bible in Tui a gen chiang in bangchibang in a na gen a? chih pen lungsim ah a om hi. TBC (ABA) 2Peter Hilhchianbu in, tui tawh kisai a na genna khat ah, “Tui a kipan in leitung bawlkhiat ahi a, tui mah in leitung kivak in kikem a, leitung leh tui in kisaina lianpi nei hi,” na chi hi. Tualeh Bible in tui a chih chiang in, (1) Pasian thu, (2) Pasian hutdamna (3) Halhthakna (4) Pasian thupha leh vaangbuakna (5) Pasian thuchiam leh itna tullou, chihte genna ahi taangpi a, hitenglou zong a omlai hi. Hiteng lungsim a nei kawm in Eden luite i en diing uh hi.

Siamc 2:10-12. Eden Lui khatna, Pishon: Eden luite ahihleh a kimawk gen ahikei a, a tak a om lui ahi. Hih luite ahihleh leitung a om silte a diing a hinna petu zong ahi.

Pishon Lui ahihleh “khamh omna, Havilah gam pumpi a luang pen ahi; tualeh tua gam a khamh omte khamh hoih ahi; bdeliam leh onik suang a om hi,” chi in Bible ah i mu uh hi. Havilah kichi pen Arabia ahi a, tuachiin hih Pishon lui pen Arabia gam laizang a om thaangdawn pan a luang lui pen hi diing a gingmawh mi a om a, hilezong a taktak pen kithei chian zoulou hi.

Tualeh Pishon lui tawh kisai a David E. Pratte in a genna ah, “Hih lui, Arabia gam a na luang a, na kangta dan a satellite imaginary a kilang pen bang ahihkhak leh, a kanna or a luan nawnlouhna pen kum 4000 vaal bang ahi thamta diing hi,” a chi hi. Hilezong hua satellite in a muh lui lampi pen, lui taktak ahih leh hihlouh kichian tuanlou hi.

Eite a diing a theihnop pen ahihleh, Eden huan a kipan in lui khat a luang a, hua pen kali a kisuah a, a khatna ahihleh Pishon lui ahi a, hua pen Havilah (Arabia) gam a luang ahi.

Siamc 2:13. Gihon lui: Hih Gihon lui zong Pishon lui tawh kibang a theihkhiat taktak zohlouh ahi. A luanna pen Kush gam ahi. Kush ahihleh Ethiopia kichi pen mah ahi. Tualeh tulai in Ethiopia gam a luang lui, Tigris leh Eufratis tawh kainai muh diing a omkei hi. Hibang ahihlai in Waldrons kichipa in, “Kush ahihleh Black Sea kiim a om ahi ngei diing hi,” a chi hi.

Tuni a Pishon lui leh Gihon luite a kimuh zohlouhna ziak hi ngei diing a kigen thupi pen ahihleh Noah hunlai a tuiziin ahi. Noah hunlai a tuiziin in leitung pumpi a tupmangna pen in Eden luite lak ah amasa nihte a liahmang a, tualeh Eden huan na-ngawn zong tuiziin ziak a kimu zoulou hi diing a, ngaihdan nei pawl om hi.

Siamc 2:14. Tigris & Eufratis Lui: “Tua lui thumna pen Tigris ahi a, Assiria suahlam ah a luang hi. Tualeh tua lui lina pen Eufratis ahi,” chih pen Bible a i muhdan uh ahi.

Tigris pen Hiddekel zong a kichi hi. Tuachiin Assyria suahlam ah a luang hi.

Greek haam a Eufratis meaning ahihleh “Sweet water- Tui khum” chihna ahi. Hih lui pen Siamc 2:14 an lui na chihta lezong, a luanna lam a Guunpi a kichi zaw hi. Tuachiin hih guunpi (the great river) pen naak Turkey ahi a, tuachiang in Turkey, Syria, Iraq, Saudia Arabia, Kuwait gamte ah a luangsuak hi. Hih guun pen mi tampite a diing a khosak, nekzonna leh a nek uh tui poimawhtak ahihziak in ‘Gold water’ chi in a min diing a na phuahsak uh hi. Tuachiang in a luang zeel a, Kara Su (black water) leh Murat River luankhum in Turkish, Murat Nehri, Armenian lam a luangsuak in khanglam gam a Murat River a valuankhum hi.

TBC (ABA) Kilakna Hilhchianbu in, “Hih lui pen Rome kumpi toh kisai in (Israelte) suahlam gamgi ahi a, tualeh Pasian in Abraham kiang a a gamchiam toh kisai in hih tuipi pen Israel suahlam gamgi ahi (Gen. 15:18; Deut. 1:7, 11:24; Josh. 1:4). 

Eufratis guunpi a kan diing thu, Bible ah muhtheih in a om a, huate ahihleh Is. 11:15; Zech. 10:11.

Hih Guunpi pen Ararat mual vukkhal lak a pat hung kipan in mel 1800 a luan nung in, Persian Gulf ah abei hi. Hih lui pen North West a kipan in South West ah a bei hi. Tuaziak in Middle east a diing in Lui saupen ahihziak in Euphrates Guunpi (the great Euphrates) kichi hi.

Hih lui pen tulai in Turkey gam ah a om hi. Eufratis luipi pang ah sehnel gam a om a, tua pen Zagros mual, Iran tawh kipehmat suak ahi. Kilakna 9:14-16 in a na genbang in, Eufrate lui pang pen vaantungmi lite kihenna mun ahi a, ama’uhte a kikhakkhiat in leitung ah mihing sehthum suah sehkhat a that uh hi. Hih lui pen tumlam leh suahlam kigamgiitna ahi,” a na chi a, dik mahmah diing in i ngaihsun uh hi.

Siamc 2:15. Khou leh kem: Pasian in Adam sep diing a gotna pen, a huan bawlsa khou a kep diing ahi. Evangelical Literature Service kichite laibu, “Almighty God” kichi ah, Pasian pen loubawlmi/ huanbawlmi ahi- God the Gardenner,” a na chi hi. Pasian pen, i muh kipatna uh Bible ah, i muh pat ua kipan or i theih pat ua kipan a banghiam bawl khat nei tawntung ahihbang in, mihingte zong, nna sem diing in leitung ah a omsak hi.

Tu a i muh uh Adam mawhpuakna ahihleh mi taangpite ngaihdan ah huan khou leh kem diing chih ahi a, hih pen loubawlna (Argriculture) lamsang genna in ki-ngaihsun taangpi hi. Hilezong hoihtak a study a kibawlna ah, hih pen loubawlna lam tawh kisai khakna neilou in a kigen hi. A tomlam a gen in, Eden huan pen mun siangthou, Pasian in khelhna neilou Adam a omsakna pen, Ama nna siangthou tak a sem diing a a deihna ziak ahi; Adam khelhna a, a puuktak in Eden huan a kipan a nawhkhiat ahi. Tuaziak in hih “Khou leh kem” chih in a taklat ut pen ahihleh, Argriculture (loubawlna) lam hilou in Priestly service (Siampina nna) tawh a kisai zaw hi; Tua ahihziak in, “Khou leh kem” i chih uh pen, Pasian nna leh silte hoihtak a etkol diing ahi a, hih pen mihing in Pasian nna a sepna (human service to God) ahi, chih pen i thukhitna uh ahi hi.

Siamc 2:16-17. Sia leh Pha theihna Singkung Neklouh Diing Ahi: Pasian in Eden huan siangthou a, Adam a koihlai a, Adam sep diing a piakna kichiantak a gelh in omkei lezong, Pasian Laisiangthou a i muhbang un, “Khou leh Kem” diing ahi masa a, tuachiang in tua Huan Siangthou sung, laizangtak a om “Sia leh Pha theihna singkung a kipan a, a gahte a neklouh diing,” chih ahi.

Adam mohpuakna masa pen, lungsim leh tha-le-zung zang a Eden huan hoihtak a etkol diing ahi a, tu’n a nihna ah, nekna a kideek-theihna mohpuakna piak in a om hi. Hih pen mihing in ama utna zang a, Pasian thu a muanhuaitak a, a om diing leh a Pasian a it tawntung diing tupna ahi a, hih pen Pasian in mihingte a etkhiatna (test) zong ahi hi.

Tualeh Pasian in Adam kiang ah, “Sia leh pha theihna singkung gah na neklouh diing ahi, aziak pen, na nek leh, na nek ni mah in na si diing hi,” a chi hi. Hichibang ahihlai in Satan in Siamc 3:4 ah, “Na sikei diing uh” a chi hi.

Hilaitak a sih diing leh sihlouh diing tawh kisai thu i theihsiam na diing un, Bible a kigen sihnate i en zual diing hi.

Bible ah sihna chii-3 muhtheih in a om hi; (1) Taksa a sihna, hih pen taksa leh kha kikhenna ahi; (2) kha a sihna, hih pen mimaltak a Pasian tawh kikhenna ahi; (3) taangtawn sihna, Kil. 20:10, 14, na a i muhbang un, sih nihna zong a kichi a, taangtawn a Pasian tawh kikhen tawntungna ahi hi.

Hih sihna thumte lak ah, a khatna tawh Satan in Adam leh a zi a vakheem hi.

 

 

Comments

Popular posts from this blog

Damlai Gawtmun

TONGKUP-ZAITHA

ETTONTAAK, LARA DUTTA-TE NUPA