NAMTE NUAM UH HEN

By: Pastor Thangdoulal Suantak

THU PATNA

Lungkimna leh lungnopna saang a poimoh zaw na hinkhua a om bang hiva na chi ei? Gentheihna tuam-tuamte leh i sil deihte uh i neih theih na ding ua zum leh zah khawk salou a i om teitoi ua, i pan chiai chuai dante uh na ngaih sut zeel-zeel ei? Na hinkhua zak dan lamdang nasa ei? Bang ziak a eite hichi ita diing uai le, chih na ngaih sut kha ngai ei? Ngaih sut ding a poimoh mahmah in ka thei hi.

Mihingte’n leitung a i silbawlte uh, i gentheihnate tengteng uh, leh I om dan leh hinkhua zakdante tengteng pen a ki-khai khomna bulpi khat a om a, tua pen lungkimna leh lungnopna ahi. Hih lungkimna leh lungnopna i neihtheihna ding un, zum huaina tampi i thuak mual suak uhi. Aziak pen zum huainate mihingte a diing in i gou neihsun uh ahi a, tualeh hih zumhuainate pen i mihing hin khua uh mizia leh mihihna zong ahi hi. Etsakna dingin:

1.     Ta-le-nau deihna in mihingte numei leh pasal kaal a zum huai nate apan a hung kideksak zoukei hi.

2.     Gilkialna in nek-le-dawn zumnate a pan a hung kideksak jou kei hi.

3.     Sum-le-pai deihna in zumloutak in nna (sil) tuamtuam a hung semsak hi. Tualeh hih zumhuainate apan a hung kideksak zoulou sil tampi a om hi.

Hibang a mihingte’n zumhuainate zumhuaina a simlou a, lung kimna leh lungnopna i na zon uh ahi. Hinanleh lungkimna leh lung nopna diktak i mu zoukei uhi. Ajiak pen, eiten zumhuainate a pan a I na zon ziak uh ahi hi. Hinanleh eite a ding in lampi khat a omlai a, tua pen Pasian sung ah ahi hi.

Hih Pasian sung a om lungkimna leh lungnopna mihingte’n I muh ua, i neih ua, i tan ding uh pen Pasian puaknatna leh lung kimna zong ahi hi. Tuaziak in Pasian in leitung ah, amah lungkimna leh mihingte lungkimna a kituak theihna ding in a mission (nna sepna) a hung phutkhia hi.

Tualeh, Mission i chih uh kammal pen ei ham in sawlte chih na ahi a, Laisiangthou suutdan in hih kammal pen “misio dei” chih a pan a kilasawn, Pasian sawlte chihna ahi hi. Tuaziak in mission kichi pen, I Bible uh leh I thuginpite uh tawh kituak in ei mihingte a a hikei a, Pasian a ahi zaw hi. Mihingte’n Pasian mission nna I seppih uh ahi a, tuaziak in eite pen ‘just partaker in God’s mission’ (Pasian mission nna sepna a pangte) i hi uhi.

Tuaban ah, ‘Missions’ chih kammal pen ‘pasian nna sepna diing a sawlkhiatna nna septe,’ chiin I zang ding uhi. Ajiak pen Pasian (mission) sawlte lak a eite zong i pang uh hi. Hih Pasian mission in atup-le-ngim pipen ahihleh, Nam zousiah, Ham zousiah,  leh mihing zousiah in, Pasian sung a lungkimna leh nuamna i muh chiat ding uh ahi a, hih pen Pasian lungkimna leh nuamna zong ahi. Tuaziak in “Namte Nuam Uh Hen” (let the nations be glad) chih minpua in hih thu ka hung gelh a, Nam zousiah in lungkimna a neih ua, a lungkimna ua Pasian zong a lungkim theihna diing in, Pasian lungsim zong leh ngaihsut kom in guntutak in i sim ding uhi.

Lomhkhatna: Leitung a Sil Thupi Thathoh-huai Khatna

Leitung ah sil thupi leh thathoh-huai a tam in atam a, khat khat a suut a suut seng zawh ding zong a hikei ding hi. Ajiak pen leitung mihingte deihlam leh thalawpna lamte a kibangkei a, kei a diing a sil thupi leh thathoh-huaite gen lengh, midangte a ding in a na hou (simple) mahmah kha ding a, midangte’n zong ama’uh a ding a sil thupi leh thathoh-huaite gen le-uh, kei a ding in a na-hou (simple) mahmah kha maithei diing hi. Tuaziak in, hih leitung a sil thupi leh thathoh-huai pen, ei mihing mit pan a en lou in Pasian mit tawh i et diing uh ahi, chiin I kichial masa uh hi.

Leitung pumpi a saptuam (Churches) kichi zousiah in a tup uh leh a ngim uh a thupi penpen bang a diai?, I chih leh, mi taangpite ngaihdan in missions ahi kha diing hi. Ajiak pen Pasian nna sepna ahi hi. Hinanleh Saptuam tup leh ngim pipen missions (Pasian nna sepnate) hilou in Biakpiakna (worship) ahi hi. Tualeh Pasian nna sepna tuam-tuamte tuni tan in a hing zing hi. Aziak pen Biakpiakna Pasian piak diing pen a hing tawntung kei hi. Tuaziak in Biakpiakna pen Saptuam a diing a a thupi penpen leh, a bulpi penpen ahi a, Pasian nasepna tuam-tuamte (missions) a na hikei hi. Ajiak pen Pasian ahihleh Saptuamte a diing a a bulpi penpen uh ahi a, mihingte a hikei hi. Hih leitung nite a hung bei chiang, sim senglouh hutdamta, a tuul a thente’n Pa Pasian lal touna mai a khupdin a amai a akun chiang un (missions) Pasian nasepna tuam-tuamte a om nawnkei ding hi. Hinanleh Biakpiakna pen taangtawn, taangtawn in a om den den ding hi.

Tuaziak in, Pasian nna sepna tuam-tuamte (missions)  kuantoh, leh ngim pipen ahihleh Biakpiakna ahi hi. Biakpiakna kichi, Pasian nna sepna tuam-tuamte tup leh ngim a hihna ziak pen, Pasian thupina sung a nopsatak a Pasian biakna a Nam zousiah puaklut ding, chih  ahi hi. Tualeh Pasian nna sepna tuam-tuamte tup leh ngim pipen ahihleh Pasian thupina leh vaangletna sung a mihonpite lungdamna ahi hi. Laisiangthou in, “Toupan vai hawm hi. Leitung nuam henla, tuikulh gam zousiah kipak hen” (Sam. 97:1) a chi a, “Pasian aw, mite’n nang hung phat henla, nam zousiah in nang hung phat hen. Namte kipak henla, nuam in laa sa uh hen aw” (Sam. 67:3-4) a chi hi.

Biakpiakna pen mission kuantohna laigil penpen ahi a, biakpiakna tawh Pasian ngaihnatna in, Pasian thugenna (preaching) a piangsak hi. Aziak pen, leitung mihingte’n i lungsim ua om khalou thute a kimok gen theikei hi. Tuaziak in biakpiakna tawh Pasian ngaihnatna lou in kuamah in Pasian thu a hihna bangtak in a genkhe theikei ding hi. Tualeh missionarite’n zong, biakpiakna leh Pasian ngaihnatna panglou in “Nam teng teng aw Toupa ah nuam un” achi theikei ding uhi. Kuamah in lungtang a kipan lou in, “Kei Toupa ah nuam diing hiing… nang ah kipak leh lung nuam ut hi’ing, tungnung pen aw, na min phat nuam ingh” (Sam. 104:34; 9:2) a chi theikei ding hi. Missions kipatna leh topna ahihleh Biakpiakna ahi hi. Tuaziak in hih Biakpiakna pen leitung a sil thupi leh thathoh-huai mahmahte lak a khatna ahi i chi uh hi.

Pasian itna taktak nei a, eima lung tang akipan a deihthohnate, Saptuam adiing a a pawimoh masa pen ahih keileh mihing ten Pasian nna asepna uah semtu hoih a loh ngai kei diing ua, Pasian zong sangtak a pahtawi leh phat in a om kei ding hi. Missions beisak tani hang chi a agen ka hikei a, hinanleh Pasian thupina thupitak a phat a aom theih na diing a ka gen ahi zaw hi. Pasian biakna diing a akilawm chiangtan a akibiak chiang, Pasian biakna pen mei kuang ingh bang diing a, tua biakpiakna mei kuang in (missions) Pasian nna sepna diing a solkhiakna nna sep tuamtuamte ing salhvak pempom diing a, tua mission vaak in leitung pumpi, mial nuai a awm mite ing taan vak ding hi. Tua hun a hung tun diing kaal ngak lahna in ka kipum dim hi.

Pasian ngaihnatna leh veinatna akiam leh, Missions zong ahat kei hi. Saptuam khat peuhpeuh in Pasian hihna leh zah-omnate leh ahoihnate alapsan or a tawisangtheih keileh hih thu a lunggulh ngei ngei ding uh ahi, “Namte lak ah a thupina phuang un (Sa m. 63:3).

 

Lomh Nihna: Leitunga Sil Thupi Tha Thoh-huai Nihna

Missions sung a diing a ngaihtuah leh kikup diing a poimawh, thukhok mahmah khat ahihleh Saptuam laizang laigil laitak a Pasian a om diing (the centrality of God in the life of the Church) chih ahi hi.

Mi zousiah in Pasian thupina leh vaangletna lamdang a saktheih kei uh leh bang chiin ama’un “Tangtawn Toupa lian a, thupitak a phat ding ahi; amah Pasian dangte tengteng saang a lauzawk diing ahi” (Sam. 96:4) a chitheita diing ua le? Missions ahihleh a masapen leh a poimawh pen ahi kei a, hinanleh Pasian ahizaw hi. Hihthu a dikna missionarite tungtawn a muhtheih diing in a om hi. Ajiak pen missionarite’n sih tanpha a ana thuak-zawhna un Pasian thupina leh vaangletna agen hi. William Carey, modern missionpa chia min piak a om, England apan in India ah 1739 in long (tui tung apai nate) zang in ahung pai a, amah thu gen tawh zong hih thuten kituakna anei uhi, hih anuai ah i en ding uhi.

England ka nusiat in, India pian thak (ki khek)na diing a ka kinepna alian mahmah  hi; ahih hang in tuate lak ah haksatna tuamtuam tampi a om hi. Pasian in a hung chihpih keileh hih pen asithei (bei) lel ahi. Hinanleh Pasian ka nei a, a thu zong a muan huai hi. Mi zousiah in a hung taaimang san ua, tualeh mi tengteng in thuakgimna chi teng hung pen le-uh zong, ka ginna a muan huai mahmah Pasian thu sung a om pen in gen theihna zousiah leh hatsatna chi teng a pan a hung thousak hi. Pasian nna leh silte a gualtung tuang zeel diing ahi hi.1

Carey leh amah bang a tuul a simte, Pasian gualzawhna leh lawhchinna thupitak muh kholhna in nna a semsak a, tualeh a ma uh a kaihsak hi. Hibang muhkholhna pen a hung om masak diing mawng mah ahi, aziak ahihleh, muhmasakna in tha ahung guan a, tua tha mah tawh ma akitun zou hi. Pasian biakpiakna a limna leh a Chi bang a a alna ahihleh missions kekletna leh khantouhna ahi hi.

Leitung a om history (tangthu) kichite tengteng ahihleh tup leh ngim khat nei in a pai a, tuapen leitung leh a sung a om mi zousiah lak a Pasian tapa Jesu Khrist leh Pa Pasian thupitak a biakna ding ahi.

Mission ahihleh i ngimna uh leh i tup pipen uh ahikei a, hilezong a lampi ahi zaw hi. Tua ahi leitung a sil thupi thathoh-huai nihna.

 

Lomh Thumna: Pasian In A Pasian A Diing A A Puaknatna Eite Kiphuh Khiatna Bulpi Ahih Ding Ahi.

Pasian in a Pasian a diing a a puaknatna ngaihsut khalou leh theihphak a zong neilou a, Pasian nna septheihna diing ahihleh chi in, tulai mi tamzawte’n missions i bawl chiat uh hi. Hih pen mimal apat a mission thak i patkhiatna chuah uh hi lou in, organization tuamtuam ah zong a awm thei hi. Abang hitaleh, uangtak a i gen ut pipen uh ahihleh, Pasian in Pasian a diing a a puaknatna ah eiten zong i zung uh khawh in, amah (Pasian) nna sep kipanthei zawta le-hang i chizaw uh ahi.

Pasian in Pasian a diing a puaknatnate eite kiphuhkhiatna bulpi ahih diing Pasian deihlam ahihdan leh, Pasian in mi khat leh saptuam khat sung ah, a taktak ahihdan a taak-langh ut mahmah a, hilezong ama’uhte’n theihphaak in ana nei kha kei uh a, tua pen mikangte chih dan hileh ‘stunning realization’ chih ding ahi a, hih pen Pasian a diing in zong a dik mahmah kha diing in ka gingta hi. Ajiak ahihleh, mission nna sep pen eiten mawhpuakna dan a i ngaih man uh ahi. Hilezong Pasian nna sep pen mawhpuakna lam saang in veinatna/lainatna leh itna ahizaw hi.

Bangziak e i chih leh, Missions kichi Pasian tup leh ngim, leh lunggulh pipen ahi khakei a, himahleh, Biakpiakna (worship) ana hizaw hi (Missions is not God’s ultimate goal, worship is).

Hichibang ahihziak in (mi kua hitale) mi khat pouhpouh lungtang sung a hih sil thupi tak “Pasian Biakna Tengteng Piak”  apoi mawhdan leh Pasian a diing a a poimawh pen ahihdan a luut a, a tuitum-theih leh amah a diing in sil tengteng  a kilamdang khinsiang diing a, zong akikheng siangta diing hi. Tualeh sil dang tengteng saang in, Pasian a diing a leitung zawhna diinglam ah amah a hung lung ngai zawta diing hi. Tuachiang in, sil tengteng amuhdan leh a etdan a hung kilamdangta diing a, tualeh missionary enterprise tuamtuamte na-ngawn zong amuhdan leh a etdan,  ni dang ate tawh kibang loutak  in a hung kilamdang siangta diing hi.

Tua ahihziakin, eiten Pasian min thupi,  Namte tung a tawisang a a om i muh diing uh pen. i veinatna uh leh i puaknatna uh a hung kiphuhkhiatna bulpi ahih diing ahi. Hih pen Pasian in amah leh amah Namte tung ah, leh Namte tengteng in Amin thupi tak a, a tawisangna diing ua, a kipuak natna zong ahi hi. Pasian pen  mi khotuah siam, itna bukim nei leh sil zousiah tung a thupi pen leh thu nei pen ahi a, Amah (Pasian) lunggil sung ah, Amah bang a lalna leh thupina nei a, ahihna a kituhpih theih ding bangmah leh kuamah a om kei a, Amah ahihleh apenpenpa ahi hi. Tualeh Amah (Pasian) pen milim leh sil tuamtuamte bia ahi kei a, Aman Ama thupiak masa pen leh nunung pen zong, nialna anei kei hi. A lungtang tengteng in, a kha tengteng in, a hatna tengteng in leh a lungsim tengteng in, ami hihna thupitak leh bukimna tuamtuamte tung ah, a kipak a, nuam asa hi.2

Leitung mihingte’n zong hibang in Pasian thupiak masa pen leh nunung pen ah, kipak in nuamsa thei lehang i tung uah Pasian a kipak mahmah diing a, i hin khua uah zong, Pasian thupi pen diing hi. Tuachiang in hih sil zousiah tung a thupi pen diing chih pen Pasian in amah a diing a a puaknat mahmah pipen zong ahi hi. Leitung pumpi leh a sung a sil siam zousiah in, Pasian a diing a veinatna/puaknatna a neihtheih diing uh pen, Pasian deih leh lunglamtak zong ahi hi. Aziak ahihleh leitung in Pasian a diing a puaknatna taktak leh veinatna taktak a neihtheih diing uh Pasian lungtang ahi hi.

Missions tawh kisai a, a taktak leh a diktak ahi chi a sil dang tampite saang a ka theihsiam zawk leh muh chian zawk, Pasian thu in a zoh dimdem mi leh Pasian a diing a hung kipia mite chiamtehna suai (Signature) ahihleh Biakpiakna ahi a, hihpen missions kuan tohtu leh hatsaktu zong ahi hi. Tualeh bangziak a Pasian a diing a i veinatnate uh leh i puaknatnate un, missions a haatsak a, a kuantoh e, chih hoihtak leh thuuktak a i ngaihtuah leh, hihpen Pasian in Pasian a diing a a puaknatna leh veinatna in missions haal in a kangsak a, tuachi a hung kuang in, a hung haatsak semsem hi. Hihlaitak ah, Pasian in Pasian a diing a a veinatna leh puaknatnate, eite a diing in Pasian nna sepna sung ah i haatna uh leh i khantouhna uh bulpi ahih teitei ding ahi. Huchilou a nna sepdan a sepna in hung khangtousak lou maithei diing ahi. Pasian lungtang leh lungsim leh veinatnate tengteng, eimah a a om kei leh, i Pasian nna sepna uah i bah un, i khangtou theikei diing uh hi.

Tun nang diing in, Missions ichih uh bang ahitai le!..... Missions ichih uh i saptuam uh leh i pawlpi un, i neihte uh a khantouh theihna diing in Pasian lungsim puak ngai/poimoh na satai le? Ngai/poimoh talua hi. Pasian lungsim pawthei lou a Pasian nna semte i hihkhak ding uh lau huai hi. Aziak pen Pasian gam khangtou theilou diing chihna ahi. Tua ahihziak in, a taktak a chih in Missions ahihleh Pasian sung a i kipahna uh luangletna or dimletna ahih diing ahi. Aziak missions i chih uh pen, Pasian in a Pasian hihna sung a a lungdamna luangletna ahi hi. Tualeh Missions tup leh ngim thupi pen pen ahih leh Biakpiakna (Worship) ahi a, hihpen bangziak hi diing hiam chi a, aziak diing, thuk thei pen a i ngaihsut leh, hih Biakpiakna (Worship) pen Pasian tup leh ngim thupi pen ana hi a, missions a na hikha kei hi. Namte tengteng in Pasian a phat ua, a biak diing uh deihna ziak a tawl-nga lou a, Pasian in Namte tuni tan a, a nung uh a zuih tawntungna Laisiangthou in a gendan dungzui in3 eite zong hih “Nam ten Pasian a biak diing uh” tupna leh ngimna nei diing a theih teelna tawh laakluut i hi uhi. “Nam tengteng aw, Toupa phat un; mi tengteng aw amah tawisang un” (Sam. 117:1). Hih Pasian tup leh ngim ahih leh, eite a diing a zong i tup uh leh i ngim uh ahih ding ahi (If it is God’s goal, it must be our goal).

 

Pastor Thangdoulal

Thangkhal Baptist Church,

Mission Veng, Hiangtam Lamka

  

Comments

Popular posts from this blog

Damlai Gawtmun

TONGKUP-ZAITHA

ETTONTAAK, LARA DUTTA-TE NUPA