ESTHER THU LAMDANG
By: Pastor Thangdoulal Suantak
Bible: Est.
2:13-15, “Kumpipa kiang a
nu-ngaak khat a luut diing chiang in, numeite omna innpi a kipan a kumpi innpi a a hawhpih diing a a deih
zousiah a kiang a piak ahi. Nitaak-lam in amahnu a valuut a, a ziingni
zingsang in numeite leh kumpipa meite
keem, mi chilgeh Sha-ashgaz kep diing in numeite omna inn nihna ah a hung kileh
hi; amahnu tung a kumpipa a lungtun
a, a min a a sap kiik kei leh kumpipa kiang
ah a luut kiik nawnkei diing hi. Mordekai in a tanu diing a a laak, a paneu
Abihail tanu Esther, Kumpipa kiang a
a luut hun a tuntak in, numeite keem kumpipa mi
chilgeh Haggai in a gente chihlouh, bangmah a genbeh kei hi. Tu in Esther mukha
zousiah in hoih asa chiat uh hi.”
Kumpinu Esther taangthu i gen chiang ua i pelh
theihlouh Kumpinu Vashti ahi a, Vashti kipaihdan themkhat beek taaklangh lou in
Esther thu kipan theilou chi lehang zong dik diing hi. Tuaziak in Vashti
kipaihdan tamlou i en masa diing ua, tuachiang in Esther hoihna lamdangte i
suutkhawm diing uh hi.
1. Kumpinu Vashti
Kipaihdan
Kumpinu Vashti pen Kumpi
Ahasuerus zi ahi a, gam 100 vaalte tung a kumpinu ahihdan ngaihsut
lechin a meel a hoiuh diingdante, a pian a nalh diingdante na muthei mai diing
hi. Hilezong tu’n pen, Vashti hoihna leh a pian nalhdante gen sawmlou i hi.
Tualeh amahnu kumpi zi ahihna leh a kumpinu hihna pan a a kipaihdan pen, mi
taangpite ngaihdan ah a pasal thu manglou ahi a, hilezong pasalte a diing a
theih-huai khat ahihleh, zuihtheih diing thu i gen maw, i gen louh uh? Chih
ahi. 2018 kum a Jorhat E.T.C. (Eastern Theological College) faculty-te tawh ka
kikupna uh leh laibu a ka simkhaakna mun tamtakte a a kigelhdan in, Kumpi
Ahasuerus in Vashti a kumpi lukhu tawh a kiang a pai a, a lawm-le-gualte tawh a
omna ua a hoihna a lah diing achihlai in, zu kham ahi a, tualeh a gendan diktak
ahihleh, a kumpi lukhu bek a khuk diing in a taksa zousiah a dawksak diing chih
ahi. Hibang ahihziak in Vashti a utkei hi. Ataktak a chih in kumpipa kiang a
vapai leh a lawm-le-gualte tawh vakimuh pen kumpinu a diing in thu thak leh sil
haksa ahikei a, a na bawl ngailouh uh zong hilou hi. hilezong tutung a pen a
kii (mode) a tuam ziak in a utkei a, tuachiin paihkhiat in om hi. Tualeh Vashti
in a pasal thu mang in vapaita lezong, zukham hon lak a guaktang a pai diing
ahihziak in ahihna a kipan a a kipaihna diing thu khat om veve diing hi. aziak
pen Pasian in a Juda mite a diing a a lampi sialna a omkha ahihman a a thuak
diing hi. Tuachiin Esther hun hung tungta hi.
2. Kumpinu Diing a
Interview-na
Kumpinu diing a interview bawl pen nna haksa mahmah
khat ahi a, inn leh lou nusia a kha sawm-le-nih sung kisiam diing, sathau leh
gimnamtui tuamtuamte tawh kizuut diing chihte leh an hoih, taksa tawh kituak
diingte nek diing chihte a zawh chiang ua kumpipa kiang a valuut diing chih
ahi.
Kumpi Ahasuerus zi hih a, gam tamtakte kumpinu hih
diing pen numei khat a diing in a lunggulh-huai mahmah na diing a, hilezong
kumpinu diing a interview diing in numeite ama’uh utthu in a kuan utkei uh hi. Tuaziak
in Ahasuerus kumpigam sung a bialte uk leh vaihawm a pangte’n kumpinu diing a
interview bawl diingte kumpi innpi a numeite omna innpi sung a mi chilgehte
kiang a a hung koih zeel uh ahi.
Kumpinu diing a interview diing nu-ngaakte pen pasal
tawh lumkhawm ngailou ahih diing uh chih ahi a, kumkhat sung kumpinu diing a
kisakna hun a bei chiang a kumpipa kiang a valuut diing in, kumpipa kiang a
zaan khat om diing chih ahihziak in, kumpinu a chingloute a diing in pasal
deihbang muh pen a na haksa simta hi. Aziak pen tulai mah bang in tua hunlai a
kipan in numeite pen a siangthou (virgin) diing uh pasal zousiah deihna leh
lunggulhna ahi. Tuachiang in, kumpinu diing a interview bawlte kumpipa’n zaan
khat a na luppih pen ahunlai in sil lamdang ahikei a, mun tuam leh gam tuamte
ah zong a na hua chi veve hi.
3. Talmud in Esther
Tungtaang a Gendan.
Talmud ahihleh Judate laibu ngaihsaan mahmah khat ahi
a, Bible tawh kibang khop a ngai zong Judate lak ah mi tampi a om uh hi. Talmud
in Esther tungtaang thu a gelhdan in, Kumpinu diing a Esther a kisak hunlai in,
amah keem mi chilgehte’n sa leh zu chikim a neek a a dawn diing in a pia ua,
hilezong Esther in Danielte bangsimtak in
hih a neek a a dawn diing zute a unpi in a dawn utkei hi. Hibang
ahihziak in kumpi innpi a numeite keem, mi chilgeh Haggai in zong lamdang asa
a, tuachiin Esther kiang ah, hibang a sa chidam leh zu hoihte, na taksa hoihna
diing a hung kipiate na deihkei leh kumpinu in na ching zoukei diing hi.
Kumpinu a na chinkei leh pasal dang neih nang a diing in lemlou maithei ahi,
tuaziak in zu hoihte leh sa chidam zousiah na neek diing ahi. Tua hileh na kidempih
diing numei dangte saang in na hoihzaw thamlai diing hi. Hihte na bawl utkei
leh nang a diing in kumpinu chinlouh theihna diing lampi a om ahi, chihte in a
deihsakna thute a na gen hi, chih ahi a, tuaziak in Esther pen sa nelou (vegetarian)
kichite ahi. Hilezong Esther taksa a hoih deuhdeuh chih a ompihte leh kumpi
innpi a numeite keem nupite’n a mu ua, tuachiin nupi khat in, taksa hoihna
diing a an hoih leh zu hoih a tuatte ne utlou a Esther a hoih deuhdeuh pen
leitung a sil lamdang tawpna hi in the chiin zong a gen a kichi hi.
4. Kumpi Mi Chilgeh
Haggai Genphatna.
Kumpi Ahasueras hunlai a kumpinu diingte pen taksa
hoihna, meel hoihna leh pian nalhtak hihnate baan ah a poimawh mahmah khat a om
a, tua pen ahihleh, a aw (voice) a nalh ei? A aw suak bang a chi a? chih leh
kumpinu diing in pilna a nei ei? Chihte ahi.
Kumpinu diing a nu-ngaak hoih leh etlawm taktakte, kum
khat sung keem a, kumpinu diing a kisakna a pia mi chilgehte’n a numei kepte uh
lak ah, kumpinu diing a ching kua e? chih kumpipa saang in zong a theizaw ua,
tuachiin kumpipa in zong hih mi chilgeh, numei keemte kiang ah, a aw nalh, a aw
(voice) ngaihbaang deuh, aw (voice) kilawmtak nei, leh numei pil, kumpinu diing
a ching, pilna nei numeite a vakan or dong zeel hi. Hibang ahihman in Haggai in
kumpipa kiang ah kumpinu diing in Esther ching asakna thu a gen, a aw (voice) a
kilawm a, tualeh a lungsim navaak in a pil mahmah hi, chiin a genpha hi.
5. Esther Tawh Kisai
Tuamtuamte
Esther hoihnate a kigenna mun tuamtuamte ah, sunglam
hoihna leh pawlam hoihna anei khawm a, tua in Kumpi
Ahasuerus lungsim a zou hi, a kichi hi.
Kumpi Ahasuerus zi a Esther a
pan chiillai in kum 15-17 kikaal mi hi diing a ngaihsut ahi a, amah pen mi lian
or dinsaang hilou in, feet 5 leh inch 2 or 3 pawl hi diing a tuat ahi. Amah mi
lian hikei lezong a vun a hoih a, a aang bawk pen hi venvan deuh hidan in mun
khenkhat ah a kigelh hi. Mi thau lua ahikei a, a gawng siipsaap zong ahi
tuankei hi. Pasalte a diing a aam-huaitak taksa nei hi a gen in a om hi.
Esther Haa Hoihdan
Esther pen a taksa leh vunte bek hoih ahikei a, a haa
(teeth) mahmah zong hoih in kilawmpih mahmah hi, a kichi hi. Hihzahta a meel
hoih leh pian nalhtak ahihziak in Kumpipa mai a a kilah masanglai a kipan in
zong a saltaanna mun a tangvalte leh a Juda mi hihpihte’n zong a deihthei
mahmah ua, hilezong amah keem Mordekai pen mi khauhpaitak ahihziak in kuamah in
a neelngam taktak kei uh hi. Tualeh Esther nuihmeel mu ngailou a mukha tangval
khenkhatte lungsim ah, Esther khazumdan, a haa leh a maitang kilawmnate
thaamden ahihman in, lampaite’n lampi a pai ahihlam uh zong theilou in pialkha
uh kichi hi.
Esther Hunlai a Numeite
Pasal Neihdan
Esther hunlai a numeite pasal neihdan pen, taanglai i
pu-le-pate uh hunlai a mah bang in a na pal mahmah ua, a taangpi in kum 15 lak
ahih chiang un numeite’n pasal nei uh hi. Abaan gelh ngap nawn k’eng… awl in
aw…

Comments
Post a Comment