TEMPLE, BIAK-IIN LEH SAPTUAM


~ Pastor Thangdoulal Suantak

Tulai in mi tampite’n, Saptuam a mi gin-om i chihte uh zong sim in, Saptuam hihna taktak pen theichiang thei mahmah lou hile hang kilawm bangtak in om hi. Mimal leh Saptuam kilamdannate, vaihawmna leh thununna tawh kisai thute leh Saptuam leh Kha Siangthou kizopna thute i theichiang kei ua, i thei buai mahmah uh hi, kichi leh a dik diing in ginna ka nei a, tualeh hih ka ginna pen a dik ngei diing in ka taksang hi.

Temple maw Biak-inn       

I Bible uah, “Pasian biak-inn na hi ua, tualeh Pasian Kha noute sung ah a teeng hi chih theilou na hi uh hiam?” (I Kor. 3:16) chihte a na omna ziak leh I Kor. 6:19-a “Kha Siangthou Temple,” a hung chihnate dungzui a, Pasian thugente’n “Saptuam na hi uh,” a hung chih zeel uh hikha in teh chi a, theihkhial pen a baihlam mahmah hi. Paul in a gun sawm taktak pen ahihleh, Mimal pen Saptuam i hihna uh lamsang saang in, gingtu zousiah ahihleh, Kha Siangthou teenna i hihna uh ahizaw hi. Mi dangte tungtawn hilou a, eimah mah in Pasian naih a, Pasian tawh kizopna dettak neih diing thu ahizaw hi.

OT hunlai in “Noute Pasian temple na hi uh,” chih thu a n aging kha ngai kei a, Pasian omna ahihleh Temple ahi mai hi. Tualeh Pasian leh mipite kikaal pen Siampute nna ahi a, Temple pen a poimawh mahmah hi. Tualeh hih Temple a siampute nna sepna tungtawn in mipite’n Pasian a naihthei uh hi. Hichibang a sil na omsa pen NT ah a hung kikheek a, khut a lam inn ah/ temple ah ahi nawnta kei a, gngtute sung ah Kha Siangthou in a teenna diing in a giahphual a satzaw hi.

A hichihna laitak pen, mi tampite theihbuai-na a suak thei zeel hi. Gingtu, mimal pen ‘Pasian inn’ a ngaihsut hiam ahihke’h ‘Saptuam’ pen Pasian inn a ngaihsutna hiam in mi khenkhatte’n a theibuai uh hi. Hilezong i Bible ah ‘Pasian inn’ ahihke’h ‘Kha Siangthou inn’ a na chi hi. Tualeh Sawltaak Paul in a gen pen tulai a i Biak-innte uh bang ahikei a temple ahizaw hi. Tualeh tulai a i Biak-innte bang biak-inn, Paul hunlai in a na om naikei a, hinanleh Jesu sih khit kum 200 nung vel a hung kipan hi dan in a kigen hi, tualeh biak-inn om masang a gingtute pen, a lemna mun khat pouhpouh ah a na kikhawm mai dan uh ahi. Tuni a Pasian biak-inn (temple) i hih ziak ua biak-inn kailou a omlouh diing ahi; i biak-innte uah Kha Siangthou teenna innte i paikhawm ua, i Toupa uh phat in Amah thupina i pia zaw uh hi. NT ahihtaak ziak a kikhop thadah theih a hikei- Heb. 10:25 ah,‘Kikhopna tawpsan ken’ a na chi hi. Biak-inn pen, i kipawlkhawmna diing uh leh Pasian nna i sepkhawmna diing uh, baan ah khat leh khat i kihanthawn tuahna diing ua Pasian in a hung bawlsak ahi hi.

 

Mimal maw Pawlpi

Eite lak a mi khenkhatte’n a mimal mimal a Saptuam i hi ua, tualeh i kipawlkhawmna uh Saptuam pen a halh deuhte tawh i unpi ua i kisuklimna diing a i kipawlkhawmna uh ahi, chi a ngaihsut zong i om maithei diing uh hi. Hichibang ngaihsutna in Saptuam kivaihawmnate, kithu-nunnate leh thu neihnate hung theisiamsak theilou hileh kilawm mahmah hi. Saptuam i chih uh ahihleh kha-lam a kisukhalhna diing leh kisuklimna diing chiang bek ahikei a, hihte saang a lianzaw leh thuukzaw ahi hi. Saptuam i chih uh pen, Pasian thu a ki-ngak mi honpite ahihke’h pawlpi ahi a, hisung ah sil chi tuamtuam tampi a om hi-

1.    Thugin: Bible sinsak diktak ahi hiam? Chih enchian tawntung a, sinsakna diklou a omleh paikhiat zel ahi a, dou a ngaih lehzong dou mai diing ahi hi.

2.    Vaihawmna: Saptuam ah vaihawmna a poimawh hi chih Timothy leh Tita laikhakte tungtawn in i thei chiatta uh hi. Tualeh Paul laikhak dangte ah zong, muhtheih diing a om a, Saptuam memberte zong hih vaihawmna a a pan diing uh chih i chian uh hi.

3.    Kisinsakna leh kithununna: Saptuam sung ah Pasian thu a kisinsakna a tam mahmah hi. Hotdamna tang diing a kizolna or kichialnate bek ahikei a, hotdamsate hinkhua zak diingdan tawh kisai a kisinsakna zong a tam mahmah hi. Kipawlna, kihuhtuahna leh kipanpihtuahna, kithununna leh kithuhilhna, kikhaukhihna leh kinawhsuahna or etkhiatna nuai a omsaknate tawdong in, Saptuam in a nei a, hih pen Bible ah i mu uh chih zong i thei chiat uh ahi.

           Khenkhat in Saptuam pen pawl dan in a ngaihsun ua, gingtu omkhawm na na na chu pawl a hih diing mah ahi, a chi uh hi. Hilezong khawvel a pawlpi i muhbang bek uh ahikei a, Pasian a kikhaikhawm pawl ahizaw hi.

Muhtheih maw muhtheih louh

Bible kisansakna Doctrine ah Universal Church chih leh Local Church chih a om a, hih kisinsakna pen Eklesia kichih Saptuam tawh kisai kisinsakna ah chiantak in a hi. Hih thu pen ei mite lak ah, i theih luat man uh maw, ahihke’h i theihlouh luat man uh chih zong theihsiam huailou khop in, mi tamzawte’n i limsak kei uh hi. Hilezong mi khenkhatte kiphuanna leh kimuanna Universal Church ahihziak in tamlou i kikum diing uh hi.

Ei lak a mipi vaantang ngaih in Universal Church pen Muhtheih louh Saptuam ahi a, Local Church pen Muhtheih Saptuam ahi. Hibang ahihziak in, a ki-kha-misak khenkhat in, Muhtheih Saptuam a member hihna saang in Muhtheih louh Saptuam a member hihna poimawh ngaih in, ama’uh leh ama’uh Muhtheih louh Saptuam member dan in a ki-ngai ua, zong a khamuanpih mahmah uh hi. Hilezong a taktak a chih in Local Church/ Muhtheih Saptuam a member hilou a, Muhtheih louh Saptuam a member hihna neihthei ahi kei hi.

Hih tawh kisai a Rev. H. Zalawma leh Rev. Vanlalzuata te thugen ahihleh, “Mi khenkhatte’n Muhtheih Saptuam ngainep in/ thulak khollou in, Muhtheih louh Saptuam ahihna uh a kisuanpih mahmah uh hi. Hichibang mite’n Muhtheih Saptuam pen a khovel muh ua, sing-at kilemkhawm sung a mihingte kipawlkhawmna maimai dan in Saptuam pen a ngaihsun thei phialphial uh hi. Muhthei Saptuam leh Muhtheih louh Saptuam a tuam tuam in a omkei a, Ginna leh nasep a kizop bang in a kizomkhawm hi…Muhtheih louh Saptuam member diktakte’n Muhtheih Saptuam a ngainep theikei hi,” achi uh hi. Hichibang a ama’uhte thugenna tungtawn a i theihsiam diing uh taksanna ka neihziak in, i genbeh nawnkei diing hi.

Atawpna ah

          Gingtute a mimal a Saptuam/Pawlpi ahikei a, ama’uhte pen Kha Siangthou teenna inn (temple) ahizaw uh hi. Hih Pasian inn, Kha Siangthou teenna pen amahtang a gamta diing chi ahikei a, lamkaih leh sinsak ngai ahihziak in Pasian nna sepna a poimawh zeel hi. Hichibang ahihziak in gingtu kipawlkhawmte Saptuam ah a omzaw hi.

Comments

Popular posts from this blog

Damlai Gawtmun

TONGKUP-ZAITHA

ETTONTAAK, LARA DUTTA-TE NUPA