Mother's Day (Nute ni) 2023

 ~ Pastor Thangdoulal Suantak


Nute Ni Hung Kipatdan

Nu-ngaak Anna Jarvis, Nute Ni mukhia-nu ahi a, a omna Saptuam ahihleh The Methodist Church MV Grafton zong kichi pen ahi a, tualeh “Mother’s day Church” chi in a min thak diing a phuaksak uh hi. Tualeh Nu-ngaak Anna Jarvis pianna nu Anna Reeves Jarvis in 1850 kumlai a ‘Mother’s work day clubs’ a na phuhkhiat ni a kipan in a lungsung ah, ‘Mother’s Day’ chii a kituhlutta hi. Tualeh hih clubs in mi genthei leh nuainungzaw deuhte kiang ah nek diingte, zatui-zatangte hawm in, naupang TB veite a diing a innluah diingte a ngaihtuahsak hi. Civil war a omlai in zong, hih club in nasaktak in pan a la a, tuachiin hinna tampite hotdam in a om hi. Hibangteng bek ahikei a, Anna Reeves Jarves in lemna leh muanna a omna diing in theihtawpsuah in pan a na la hi. Tuachiin a tanu Anna Jarvis 1850 kum in a piang a, tualeh a nu a sih nung in, Mother’s Day a kizak theih na diing in nasatak in pan a na la tou a, a nu sih a kipan a a kum nihna 1907 in, ‘Mother’s Day masa pen Grafton ah a na zang uh hi. Hih hun a kipan in America gamsung zousiah a zak a hihtheih na diing in maa a la tou zeel a, tuachiin kum 1914 May ni 8 ni in, leitung a gam thupi pen America in, kum teng a, May kha a Pasianni nihna pen “Nute Ni” a zak diing in thuphuan a bawlta hi, chi a gen in a om a, dik diing in i ngaihsun hi.

Tualeh hichibang a gen ahihlai in Nute Ni phuhkhiat a a om a, a kizak theih na diing a pan na la numei dang khat zong a om a, amah ahihleh Julia Ward Howe ahi a, amahnu pen mittawte sinsaktu (teacher) ahi hi. Hichibang a mittawte sinsak nu in, kum 53 ahih kum, 1872 kumlai in a teenna Boston khopi ah, ‘Nute Ni’ zang diing in mite a na huaikhawm panta hi; hichih hunlai a kipan in mite’n nute manphatna leh poimawhnate a na theisiam panta uh hi. Amah pen numei minthangtak, “Battle Hymns of the republic” chih poem gelhtu zong ahi hi. Hih a poem gelh in gaalkaapte a thathousak mahmah a, “As (Christ) died to make men holy, let us die to make free” chihte a kikoupih hial uh hi, chi a gen in zong a om hi. Buainate leh haksatna thuamtuamte a thuak nung in, Julia Ward Howe in, sil nih, numeite a diing leh khovel lemna diingte a ngaihtuahkhia hi; tuachiin ‘Mother’s peace day’ chih June Tarik 2 a ana phuhkhiat zong a lawp sawmta hi.

Nute Ni zat ahihna diing a, a bul a kipatkhiat nung kum bangzah hiam khit in, leitung in Nute Ni a zang pan chiatta uh hi. Tualeh Nute Ni zatna pen, Christian gam pan a hung kipankhia hitalezong leitung a gam 50 saang a tamzaw in a zang uh hi, chi a gen in zong a om hi. Tualeh Sahkhua leh Chii-le-Nam vaai a tallangtak Muslim leh Budhist Sahkhua zuite in zong Nute Ni a zang uh hi. Tuachiin leitung a ni poimawh (Important Days) taklatnate ah Nute Ni zong taklat in a om hi.

Tualeh kum teng a May Pasianni nihna pen zat ahihna diing in, America president a 28-na, Kidoupi I-na hunlai a Lemna Thukhun bawlkhiapa, Presidentte lak a Ph.D. dong a laizilna saangtak nei, Woodrow Wilson in a namdetna a bawl hi, chi in a kigen a, dik diing in zong i ngaihsun uh hi. Tualeh hibangteng pen Nute Ni a hung kipat khiatdan ahi a, tu in Nute Ni ahih dungzui in tutung a i Nute Ni uh thupi, ‘Na tate ua diing in kap un’ chih tamlou i na kikum khawmlai diing uh hi.

Text: Lk. 23:28, ‘Hinanleh Jesu ama'uhlam hung nga in, “Jerusalem tanute aw! Kei hung kah kei unla, nou a diing leh NA TATE UA DIING IN KAPZAW UN.

‘Na tate ua diing in kapzaw un’ chih thu kikum sawm i hihna uah, kuate leh kua pen, bang pen leh kua a diing in na kapkha zeel a? chih i kidong ut masa uh hi. Ni danglai in nupi khat a om a, ama’n a sum-le-paai muh diingte, mi kuate hiam ziak a, a muhlouh ziak in a kap hi. Tualeh Papi khat zong, gim-le-tawltak a a lamkhiat a inn banghiam ziak a a siattaak man in, kah chihtak in a kap hi. Hichibang in mipa khat zong, a inn a kahtum khaak ziak in kah chihtak in a kap hi. I ngaihtuah leh a khanate uh pen a dik thou a, kahna zong a chingthou hi. Hitalezong Bible in a hung thuhilhna dungzui in hih silte saang in i ta-le-naute uh a poimawhzaw hi. Tualeh i Bible taangteelna ua i muhbang un, Toupa’n, i tate uh vei a i neih ua, i ngaihsak ua, lamdik a i pui diing uh pen a poimawh ngaih mahmah hi, chih muhtheih in a om hi.

Paunak 22:6, ‘Naupang a paina diing lampi ah kizilsak in, tua hileh a pichin khit chiang un zong a pialkei diing uh hi,’ chih i mu uh hi.

Na ta biak-inn na kaipih gige a, sil hoih na sinsak a, na lamkaihna na ta lampi diing ahihleh na ta mi piching a hih masang in zong a pichin nung dinmun diing na muthei diing hi. Hilezong zu munnuam sa munnuam leh party bawlna leh nopsakna diing a kibawl function tuamtuamte na pai gige a, a gaal a kipan a, na tate biak-inn kai diing a na thuhilh hiam, thu mang diing a na thuhilh hiam, sil hoih bawl a, sil manphate zilkhia diing hiam a na thuhilh leh, na thuhilhnate nang mah a om a na tate’n a muhlouh ziak un a zui theikei diing uh hi. Na lampi pen ama’un zong ama’uh lampi diing a ngaihsutna a nei diing ua, tuachiin na suulnung mah a hong zui diing uh hi. Hichibang ahihziak in pilvang in, na hinkhua zakdan leh na innsung kisai-kha mahmah hi. Bible in, tate pen Pasian a kipan a i goutan uh ahi achi a, ama’uhte kepna leh lamdik a lamkaihna pen eite mawhpuakna ahi. Hichibang ahihziak in Nute aw, Pasian tha-kheel a (sik-le-taang) a pang a, tate kemte na hihna uh theisiam un. Vaantung gam dong i tunpih theih uh omsun i tate uh ahihziak in theihtawp i suah diing uh hi.

Mi minthang DL Moody in, “Leitung a Nu tengteng kei Nu bang hileh, leitung ah jail a om a ngaikei diing hi,” a chi hi. William Carey Theological College phutkhiapa’n zong, “Innsung nopna chibi kemtu Nu ahi,” a chi hi. Hih mi minthangte thugenna a kipan in Nute poimawhna leh manphatna i theihsiam diing uh ka lam-en hi.

I thuginpi uh leh i ki-ngakna uh bulpi LST in Nu hoih a phatna Paunakte 31:10-31-na ah muhtheih in a om a, tualeh a sim zong, mun dangte saang in a nuam deuh hi. Hih Nu hoih pen ahihleh a pasal leh a innkuanpihte a diing in muan ngam leh ki-ngak ching ahi hi. Zingsang a kipan in gimtak in a sem a, a innkuan khawsak diingdan bek hilou in a ompih, a pasal innkuante om diingdan dong, hoihtak in a ngaihtuahsak a, mi genthei leh mangbangte a ngaihsak a, a pasal a diing in zong ki-suanpih tham ching ahi, a chi a, tualeh hichibang numei pen suangmantam saang in zong a manphazaw hi, a chi hi.

Thomas Edison ahihleh naupang mawltak, lai thei-theilou leh a teacherte’n zong beidon-huai a sak uh naupang khat ahi. Hichibang a lai thei-theilou leh naupang mawl, beidon-huaitak pen, a nu’n theihtawp-suah in itna tawh hilh chihtak in a hilh a, tuachiin a tawpna ah, scientist thupite lak a mi khat hung hi in, light mukhiatu in a hung pangta hi.

Hichibang ahihlai in i Bible uh, Mathai bung 14-na ah Nu thuhilhna leh sinsakna diklouh khat a kimuthei hi. Amah ahihleh Herodia ahi a, ama’n a tanu sil hoihlou bawl diing in a thuhilh a, hua in sihna dong a tun hi.

Leitung ah nute itna saang a thuukzaw itna a omthei diam? Bangkim ei a diing a huam a, i damlouh taang ua damlou a om baan ah, sih dong in zong a ki-huam uh hi, chi a gen in a om a, khenkhatte a diing in dik in chin, khenkhatte a diing in dik khollou diing hi. Tualeh Pasian itna saang a thuukzaw a omkei a, hih Pasian itna baan ah nute itna a thuuk pen hi, chi in zong a kigen hi. LST 1King 3:16-28 na ah zong, kumpi Solomon in, ta kituh nupi nih kikaal thu a khensakna ah, nu diktak leh nu kheem kikaal muhtheih in a om hi. Nu kheem in a ta a sih diing khawk a sakei a, hilezong nu diktak pen in a ta a sih diing pen a ngai-ngamkei hi.

Hichibang ahihziak in tuni in i nute uh thupitak in tawisaang ni. A gilsung ua i omlai ua kipan a eite hung it a, tuni dong a itna mah tawh hong kem, hong huai, i hoihna diing uh leh gualnung i phaklouh diing uh patauhna ziak a, theihtawp-suah a eite a diing a maa chiang a suan i nute uh ahi hi chih theisiam kawm in i nute uh i pahtawi diing ua i tawisaang diing uh hi.

NU HIHNA

(1) Damsaktu. (2) Innkuan nopsaktu. (3) Hehnemtu/ Dawnzangtu (4) Enkawltu (5)Lamkaihtu (6) Sinsaktu (7) Kembittu

Atawpna ah, Lk. 23:28, na a i Toupa Jesu’n, “Jerusalem tanute aw! Kei hung kah kei unla, nou a diing leh na tate ua diing in kapzaw un,’ achihbang in, Nu hihna a i zoh zohlouh uh mawhpuakna, Pasian in a hung piakte ziak in leh i tate uh a diing in kapzaw theita lehang i chi uh hi.

Comments

Popular posts from this blog

Damlai Gawtmun

TONGKUP-ZAITHA

ETTONTAAK, LARA DUTTA-TE NUPA