Mother's Day (Nute ni) 2023
Nute Ni Hung Kipatdan
Nu-ngaak Anna Jarvis,
Nute Ni mukhia-nu ahi a, a omna Saptuam ahihleh The Methodist Church MV Grafton
zong kichi pen ahi a, tualeh “Mother’s day Church” chi in a min thak diing a
phuaksak uh hi. Tualeh Nu-ngaak Anna Jarvis pianna nu Anna Reeves Jarvis in
1850 kumlai a ‘Mother’s work day clubs’ a na phuhkhiat ni a kipan in a lungsung
ah, ‘Mother’s Day’ chii a kituhlutta hi. Tualeh hih clubs in mi genthei leh
nuainungzaw deuhte kiang ah nek diingte, zatui-zatangte hawm in, naupang TB
veite a diing a innluah diingte a ngaihtuahsak hi. Civil war a omlai in zong,
hih club in nasaktak in pan a la a, tuachiin hinna tampite hotdam in a om hi.
Hibangteng bek ahikei a, Anna Reeves Jarves in lemna leh muanna a omna diing in
theihtawpsuah in pan a na la hi. Tuachiin a tanu Anna Jarvis 1850 kum in a
piang a, tualeh a nu a sih nung in, Mother’s Day a kizak theih na diing in
nasatak in pan a na la tou a, a nu sih a kipan a a kum nihna 1907 in, ‘Mother’s
Day masa pen Grafton ah a na zang uh hi. Hih hun a kipan in America gamsung
zousiah a zak a hihtheih na diing in maa a la tou zeel a, tuachiin kum 1914 May
ni 8 ni in, leitung a gam thupi pen America in, kum teng a, May kha a Pasianni
nihna pen “Nute Ni” a zak diing in thuphuan a bawlta hi, chi a gen in a om a,
dik diing in i ngaihsun hi.
Tualeh hichibang a gen
ahihlai in Nute Ni phuhkhiat a a om a, a kizak theih na diing a pan na la numei
dang khat zong a om a, amah ahihleh Julia Ward Howe ahi a, amahnu pen mittawte
sinsaktu (teacher) ahi hi. Hichibang a mittawte sinsak nu in, kum 53 ahih kum,
1872 kumlai in a teenna Boston khopi ah, ‘Nute Ni’ zang diing in mite a na
huaikhawm panta hi; hichih hunlai a kipan in mite’n nute manphatna leh
poimawhnate a na theisiam panta uh hi. Amah pen numei minthangtak, “Battle
Hymns of the republic” chih poem gelhtu zong ahi hi. Hih a poem gelh in
gaalkaapte a thathousak mahmah a, “As (Christ) died to make men holy, let us
die to make free” chihte a kikoupih hial uh hi, chi a gen in zong a om hi.
Buainate leh haksatna thuamtuamte a thuak nung in, Julia Ward Howe in, sil nih,
numeite a diing leh khovel lemna diingte a ngaihtuahkhia hi; tuachiin ‘Mother’s
peace day’ chih June Tarik 2 a ana phuhkhiat zong a lawp sawmta hi.
Nute Ni zat ahihna diing
a, a bul a kipatkhiat nung kum bangzah hiam khit in, leitung in Nute Ni a zang
pan chiatta uh hi. Tualeh Nute Ni zatna pen, Christian gam pan a hung kipankhia
hitalezong leitung a gam 50 saang a tamzaw in a zang uh hi, chi a gen in zong a
om hi. Tualeh Sahkhua leh Chii-le-Nam vaai a tallangtak Muslim leh Budhist
Sahkhua zuite in zong Nute Ni a zang uh hi. Tuachiin leitung a ni poimawh
(Important Days) taklatnate ah Nute Ni zong taklat in a om hi.
Tualeh kum teng a May
Pasianni nihna pen zat ahihna diing in, America president a 28-na, Kidoupi I-na
hunlai a Lemna Thukhun bawlkhiapa, Presidentte lak a Ph.D. dong a laizilna
saangtak nei, Woodrow Wilson in a namdetna a bawl hi, chi in a kigen a, dik
diing in zong i ngaihsun uh hi. Tualeh hibangteng pen Nute Ni a hung kipat
khiatdan ahi a, tu in Nute Ni ahih dungzui in tutung a i Nute Ni uh thupi, ‘Na
tate ua diing in kap un’ chih tamlou i na kikum khawmlai diing uh hi.
Text: Lk. 23:28,
‘Hinanleh Jesu ama'uhlam hung nga in, “Jerusalem tanute aw! Kei hung kah kei
unla, nou a diing leh NA TATE UA DIING IN KAPZAW UN.’
‘Na tate ua diing in
kapzaw un’ chih thu kikum sawm i hihna uah, kuate leh kua pen, bang pen leh kua
a diing in na kapkha zeel a? chih i kidong ut masa uh hi. Ni danglai in nupi
khat a om a, ama’n a sum-le-paai muh diingte, mi kuate hiam ziak a, a muhlouh
ziak in a kap hi. Tualeh Papi khat zong, gim-le-tawltak a a lamkhiat a inn
banghiam ziak a a siattaak man in, kah chihtak in a kap hi. Hichibang in mipa
khat zong, a inn a kahtum khaak ziak in kah chihtak in a kap hi. I ngaihtuah
leh a khanate uh pen a dik thou a, kahna zong a chingthou hi. Hitalezong Bible
in a hung thuhilhna dungzui in hih silte saang in i ta-le-naute uh a poimawhzaw
hi. Tualeh i Bible taangteelna ua i muhbang un, Toupa’n, i tate uh vei a i neih
ua, i ngaihsak ua, lamdik a i pui diing uh pen a poimawh ngaih mahmah hi, chih
muhtheih in a om hi.
Paunak 22:6, ‘Naupang a
paina diing lampi ah kizilsak in, tua hileh a pichin khit chiang un zong a
pialkei diing uh hi,’ chih i mu uh hi.
Na ta biak-inn na kaipih
gige a, sil hoih na sinsak a, na lamkaihna na ta lampi diing ahihleh na ta mi
piching a hih masang in zong a pichin nung dinmun diing na muthei diing hi.
Hilezong zu munnuam sa munnuam leh party bawlna leh nopsakna diing a kibawl
function tuamtuamte na pai gige a, a gaal a kipan a, na tate biak-inn kai diing
a na thuhilh hiam, thu mang diing a na thuhilh hiam, sil hoih bawl a, sil
manphate zilkhia diing hiam a na thuhilh leh, na thuhilhnate nang mah a om a na
tate’n a muhlouh ziak un a zui theikei diing uh hi. Na lampi pen ama’un zong
ama’uh lampi diing a ngaihsutna a nei diing ua, tuachiin na suulnung mah a hong
zui diing uh hi. Hichibang ahihziak in pilvang in, na hinkhua zakdan leh na
innsung kisai-kha mahmah hi. Bible in, tate pen Pasian a kipan a i goutan uh
ahi achi a, ama’uhte kepna leh lamdik a lamkaihna pen eite mawhpuakna ahi.
Hichibang ahihziak in Nute aw, Pasian tha-kheel a (sik-le-taang) a pang a, tate
kemte na hihna uh theisiam un. Vaantung gam dong i tunpih theih uh omsun i tate
uh ahihziak in theihtawp i suah diing uh hi.
Mi minthang DL Moody in,
“Leitung a Nu tengteng kei Nu bang hileh, leitung ah jail a om a ngaikei diing
hi,” a chi hi. William Carey Theological College phutkhiapa’n zong, “Innsung
nopna chibi kemtu Nu ahi,” a chi hi. Hih mi minthangte thugenna a kipan in Nute
poimawhna leh manphatna i theihsiam diing uh ka lam-en hi.
I thuginpi uh leh i
ki-ngakna uh bulpi LST in Nu hoih a phatna Paunakte 31:10-31-na ah muhtheih in
a om a, tualeh a sim zong, mun dangte saang in a nuam deuh hi. Hih Nu hoih pen
ahihleh a pasal leh a innkuanpihte a diing in muan ngam leh ki-ngak ching ahi
hi. Zingsang a kipan in gimtak in a sem a, a innkuan khawsak diingdan bek hilou
in a ompih, a pasal innkuante om diingdan dong, hoihtak in a ngaihtuahsak a, mi
genthei leh mangbangte a ngaihsak a, a pasal a diing in zong ki-suanpih tham
ching ahi, a chi a, tualeh hichibang numei pen suangmantam saang in zong a
manphazaw hi, a chi hi.
Thomas Edison ahihleh
naupang mawltak, lai thei-theilou leh a teacherte’n zong beidon-huai a sak uh
naupang khat ahi. Hichibang a lai thei-theilou leh naupang mawl, beidon-huaitak
pen, a nu’n theihtawp-suah in itna tawh hilh chihtak in a hilh a, tuachiin a
tawpna ah, scientist thupite lak a mi khat hung hi in, light mukhiatu in a hung
pangta hi.
Hichibang ahihlai in i
Bible uh, Mathai bung 14-na ah Nu thuhilhna leh sinsakna diklouh khat a
kimuthei hi. Amah ahihleh Herodia ahi a, ama’n a tanu sil hoihlou bawl diing in
a thuhilh a, hua in sihna dong a tun hi.
Leitung ah nute itna
saang a thuukzaw itna a omthei diam? Bangkim ei a diing a huam a, i damlouh
taang ua damlou a om baan ah, sih dong in zong a ki-huam uh hi, chi a gen in a
om a, khenkhatte a diing in dik in chin, khenkhatte a diing in dik khollou diing
hi. Tualeh Pasian itna saang a thuukzaw a omkei a, hih Pasian itna baan ah nute
itna a thuuk pen hi, chi in zong a kigen hi. LST 1King 3:16-28 na ah zong,
kumpi Solomon in, ta kituh nupi nih kikaal thu a khensakna ah, nu diktak leh nu
kheem kikaal muhtheih in a om hi. Nu kheem in a ta a sih diing khawk a sakei a,
hilezong nu diktak pen in a ta a sih diing pen a ngai-ngamkei hi.
Hichibang ahihziak in
tuni in i nute uh thupitak in tawisaang ni. A gilsung ua i omlai ua kipan a
eite hung it a, tuni dong a itna mah tawh hong kem, hong huai, i hoihna diing
uh leh gualnung i phaklouh diing uh patauhna ziak a, theihtawp-suah a eite a
diing a maa chiang a suan i nute uh ahi hi chih theisiam kawm in i nute uh i
pahtawi diing ua i tawisaang diing uh hi.
NU HIHNA
(1) Damsaktu. (2) Innkuan
nopsaktu. (3) Hehnemtu/ Dawnzangtu (4) Enkawltu (5)Lamkaihtu (6) Sinsaktu (7)
Kembittu
Atawpna ah, Lk. 23:28, na
a i Toupa Jesu’n, “Jerusalem tanute aw! Kei hung kah kei unla, nou a diing leh na
tate ua diing in kapzaw un,’ achihbang in, Nu hihna a i zoh zohlouh uh
mawhpuakna, Pasian in a hung piakte ziak in leh i tate uh a diing in kapzaw
theita lehang i chi uh hi.

Comments
Post a Comment