Bible Sung a Kidouna Siangthou: Kidou masang, Kidou hunlaitak leh Kidou nung.

 


~ Pastor Thangdoulal Suantak

Bible Sung a Kidouna Siangthou: Kidou masang, Kidou hunlaitak leh Kidou nung chih thu, tuni a i kikup sawm uh thupi, na na ngaihsut ngaita hiam? Kidouna leh Khristianna a kituakkei chih lam in na na ngaihtuah kha maw le? LST tungtawwn a i muh uh Pasian pen, kidousiam, Gaal-siam Pasian, leh Gaal-haat Pasian ahihna lam tawh kisai, na na ngaihsut ngaita hiam? Gaal i chih chiang un, a sung ah kimuhdahna, kihuatna, kithahna, kidoplouhna leh hiamngamtak a kibawlna baan ah, hehpihna chihte omlouhna ahi, chihte na na ngaihtuah ngaita hiam? “Kidouna Siangthou” chih Sahkho dangte bek in a neihdan ua i na ngaihsut lai un, i ginna uh kiphuhdetna zungpi i LST uah zong muhtheih in a na om a, hilezong LST sung a muhtheih a om “Kidouna Siangthou” pen a kigentam khawlkei hi. Bangziak hi diing in na gingta a?

Bangteng hileh, Tongkup Zaitha YouTube channel a hong hawh a, hih channel tungtawn a thugen na ngaikhiatute, i Toupa Jesu min in chibai k’ung buk masa hi.

Tuni a ‘Bible Sung a Kidouna Siangthou: Kidou masang, Kidou hunlaitak leh Kidou nung’ chih thupi tawh kisai i kikupna diing ua i Bible pansiik diing uh ahihleh Exodus 15 na ahi. Hih Exodus 15 na ah, Pasian pen gaal-haang Pasian bang in a kilang hi. Adiak in Exodus 15:3 na ah, “Toupa ahihleh gaal-haatpa ahi a; a min Toupa ahi,” ana chi a, hih pen Suangpi ning a, a hal neunou khat bang ahi nalai hi. Thukhun Thak leh Thukhun Lui Lai Siangthou sung ah, Pasian pen ‘Gaal-haatpa’ bang a ngaihsutna in a dim phial hi, chi agen in zong a om hi.

Tualeh, ‘Toupa ahihleh gaal-haatpa ahi,’ chih thupi tawh kisai in, Englishte pasal nih, Tremper Longman leh Daniel Reid in, 1982 kum in study hoihtak in a na bawl ua, tuachiin a study bawlna ua a muhkhiat uh 1995 kum in laibu a suah ua, hua Laibu ahihleh, “Pasian pen Gaal-haatpa Ahi” chih a namdetna dan in a bawl uh hi. Tualeh hih tawh kisai a theih diing a poimawh a luikhiatte uh lak a poimawh diak ahihleh, Kidou masang a Pasian lungsim, kidou hunlaitak a Pasian mizia  leh kidou nung a Pasian activity chihte ahi a, tualeh Pasian in a nam teel, Israelte a diing a gaal a dousaknate zong a gual ditdet uh hi.

Bangteng hileh, tuni a i et masak diing uh ahihleh;

A Khatna ah: Kidou Masang a Pasian Lungsim or Deihdan chih ahi.

Kidou Masang in Pasian in a deihdan amite leh a lamkaite uh kiang ah a hilh or a theisak zeel hi. LST Jos. 5:13-15 na sung i et leh, Jeriko khopi a puuksiatna diing or zoh a hihna diing in, Joshua kiang ah Toupa gaalkaapte Buupa a kilak a, Pasian in kidou diing dan plan a neihte ahilh hi. Hih tawh kibang sim in 1Sam. 23:1-6 na ah zong, David in Filistia gaalkaapte leh Keilah tawh kisai Toupa a dong hi. Tualeh David in Toupa kiang a, a military movement diingte a dokna ah Pasian lungdam ahi diing a, Keilah leh Filistia gaalkaapte a khutsung ah a pia hi. Hilezong Jos. 9 na ah, Israelte’n a military movement uh Pasian hoihtak a a na doklouh ziak in, Gibeonte tawh a kidouna uah a guallel uh hi, chih zong i muthei uh hi. Hichibang ahihziak in kidou masang a Pasian lungsim ahihleh a deihlam leh a lunglam zon masak teitei diing chih ahi. Hibang ahihna diing ahihleh;

Khatna ah: Spiritual Preparation, Kha a Kisakkholhna a poimawh masa pen hi.

Kha a kisakkholhna diing a poimawh pen leh Gaaldou a kuankhiat masang a melhsiah theihlouh, Pasian in a ngaihkhawk mahmah ahihkeileh a poimawh ngaih mahmah pen ahihleh Kithoihna ahi. LST 1Sam 13 na ah, Kumpi Saul in Siampu Samuel a na ngak zoukei a, tuachiin Kithoihna a na bawl hi; hilezong a kithoihna bawl pen Amah kumpi Saul a diing in hoihna leh mavanna saang in, siatna a suakzaw a, tuachiin 1Sam. 13: 13-15 ah, “Samuel in Saul kiang ah, ‘Na sil bawl a mothuai mahmah hi; Toupa na Pasian in na zuih diing a, a hung thupiakte na zuikei hi. Toupa'n na kumpigam Israel tung ah, tangtawn a phuhdet sawm himah ven maw, hilezong tu in na kumpigam a paisuak kei diing hi; Toupa'n a ma lungsim bang pua mi khat a zongkheta hi; Toupa'n na zuih diing a, a hung thupiakte na zuihlouh ziak in, Toupa'n amah a mite tung a vaihawm diing in a septa hi,’ a chi hi,” chih i muthei uh hi.

Hichibang sim in Jos 3-5 na kikal sung ah zong, Gaal sim diing, Jeriko khopi luh diing a Israelte a kuankhiat masang un, a kisiansuah uh chih i mu uh hi. Tuachiang in Hit mi Uriah zong, David saang a houh kha-mi zaw a deh-aw… chihtheih diing khop in, gaalphual pan a pai a, innlum a a zi kiang a a om diing hoih asa kei, chih i thei uh hi. Hichibang a, kidouna siangthou a gaaldou diing a Uriah kipumpiakna in Amah pen LST Lev. 15:16-18 na a kigelh thute dungzui in, amah leh amah a kibuahsak kei chih zong i theihbeh lai uh hi. Hih point chet ah David saang in Uriah in Pasian thu a zui dikzaw in a kilang hi.

Nihna ah: Biakna a Siangthouna: Deut. 23:9-14 ah, “Na galte uh dou diing a giahphual na saat chiang un, sil buahbaang chi zousiah a kipan in kikembit un. 10 Na lak ua kipan a mi khat, zankal bawtui pawtna ziak a a hung buahbaan leh, amah giahphual a kipan in a pawtkhe diing a, giahphual sung ah a hung lut nawnkei diing hi. 11 Nitaaklam chiang in a kisil siang diing a, ni a tum khit chiang in, giahphual ah a hung lutthei diing hi. 12Giahphual pulam ah, zun leh eek thakna diing mun sehtuam khat na neih diing uh ahi. 13 Na vanhzakte uh lak ua sehneltem zong na neih diing uh ahi; kawkhuuk tou in zun leh eek na nawn diing ua, tuakhit chiang in na vukzel diing uh ahi. 14Aziak pen, noute hung humbit diing leh, na galte uh na khut ua hung pe diing in, Toupa na Pasian uh, na giahphual uh tawh zawk in a hung kalsuan hi. Tuaziak a na giahphual uh a sianthou diing ahi. A siangthou kei leh, na lak uah sil buahbaangte a mu diing a, a hung paisan diing hi,” a na chihbang in Ritual Cleanness pen gaalte zohna diing in a na poimawh mahmah hi. Tualeh, Kidouna leh gaalsaatna a kipat masang a Pasian lungsim ahihleh KITHOIHNA ahi a, hih diing in Spiritual Preparation leh Ritual Cleanness a melhsiah theihkei hi.

A Nihna: Kidou Hunlaitak a Pasian Mizia or activity

Israelte gaaldouna khangthu i et leh, Pasian in a sil bawltheihna a kilatsak theih na diing in ami Israelte pen, panmun hoihlou leh a haatlouzaw ah a omsak mun mahmah hi. Egipt a kipan a Israelte a paikhiat lai un, ama’un gaalthuam or weapons bangmah a neikei uh hi. Pasian in Gideon gaalkaapte mi tuul sawmthum-le-nih a kipan in za-thum ah a kia niamsak hi. Gaalphual kidouna a David leh Goliath tungtaang ah zong, Pasian in amite a diing a nna a sepdan leh a gaaldou dante i mu uh hi. Israelte khangthu ah, Israelte’n hun tomnoukhat sung a diing in gaalkaap thupitaktakte a na nei ngai sam le-uh zong, a nei tawntung kei ua, a dinmun uh a hoih hun a tamkei a, Toupa’n ama’uhte hun chihtak a ahun a, a kep a ngai hi. Hichibang ahihziak in Kidou hunlaitak a Pasian lungsim or activity pen, a mite kepbit diing ahi, etsakna “six day war” internet lam ah a na et sawm in.

Hibang a kidou hunlaitak a, kilawmtak a a mite kepbitna diing lungsim a neiden Pasian in, a mite a kep tawntung theihna diing in thuhilhna hoihtak a pia a, a kalsuan diingdante uh hoihtak in, thukhun a bawlsak hi. Tuachiin Israel gaalkaapte, tulai armyte mahbang in a lomh-lomh a kikhen in giahphual a saat ua, ama’uhte lai ah Toupa zong a om hi. Tuachiin ama’uhte pen Israel army chihlam saang in, the army of the Lord ahizaw uh hi. Hih pen, Pasian in kidou hunlaitak a, a mite a kepbitna diing a, ama’uhte lak a a omna leh a kalsuanpihna ahi.

Tualeh kidou hunlaitak a Pasian in amite a kalsuanpihna kichetna mahmah ahihleh Thukhun Singkuang ahi. Hih thukhun singkuang pen Israelte’n a gaal dounate uah a na pua ua, a paina lamlam uah a zawhpih kawikawi uh hi. Hilezong Siampi Eli hunlai a kidouna ah, hih Thukhun Singkuang a zak khial ziak un gaalte khut ah a na omkha hi.

2Kum 6 na a, Siriate tawh kidouna or kidou diing a kibuk-tuahna a i muhbang un, Pasian gaalkaapte ahihleh vaantung-mihonte ahi ua, tualeh leitung a sil siamte mahmah zong ahi uh hi. Exodus 14 na ah, Tuipi San pen, Egipt mite gaal-lian a suak a, Joshua 10 na ah, Nipi-khapi zong, Pasian mite lam a pang in Pasian gaal a dou hi, a chihtheih diing a, tualeh Vaihawmte 5 na ah zong, aksite leh kison lui gaaldouna thu i mu uh hi. Hihte tengteng pen, Kidou hunlaitak a Pasian Mizia or activity ahi, chihlouh theih a hikei hi.

A Thumna ah: Kidou Nung a Pasian Activity

Kidou Nung a Pasian Activity ahihleh Phatna or Biakna ahi, chih baihlamtak in a gen theih diing hi. Exodus 15:1-21 ah, Egipt tung a gualzohna ziak a Phatna leh Biaknate Mosi in a na gelh hi. Vaihawmte 5 na ah zong, meelmate or gaalte lak a kipan a zaleenna muhna ziak a Deborah phatna laa i mu uh hi.

Phatna leh Biaknate baan ah, gaalsuh vanhte lakna in a zui hi, chiin mi siamzawte’n a gen uh hi. Tualeh a kigen zeelna ah, Pasian in gaalsuh vanhte a saang a, hilezong kilawmloutak a late tung ah gawtna a tun zeel hi, chih zong a kichian a, hih pen Joshua 7 na a, Achan kichipa tung mahmah ah a kimuthei hi. Pasian in gaalsuh vanhte laa in a mite tawh a hawm zeel hi. Tualeh Israelte’n Gualzou a gaalsuh vanhte a lak chiang un, a vanh lakte uh Toupa kiang ah a aap or a dedicate zeel uh hi.

Bangteng hileh, tuni a i kikup uh thute pen, Bible sung a kipan vive ahihziak in, Bible a kidouna Siangthou i chi ua, tualeh hih kidouna kipat masang a Pasian lungsim leh deihdan, Kidou hunlaitak a Pasian Mizia or activity leh Kidou Nung a Pasian activity, chi a i na kikumkhawm lai ua, i theih buailouhna diing in un, BANGZIAK A PASIAN MITE GAALDOU A KUAN DIING AHI UA? Chih thu a nan gai in aw, a link description ah a om hi.

Tuni a i kikuptheih uh tu a zah in i zouta diing ua,  Hun thak ah, Topic thak ngaikhia diing in i nan gak khawm hamham diing uh hi. Ngaikhiatute tengteng om nuam leh mangpha!

 

Comments

Popular posts from this blog

Damlai Gawtmun

TONGKUP-ZAITHA

ETTONTAAK, LARA DUTTA-TE NUPA